Η Θεσσαλονίκη βιώνει όλες τις επιπτώσεις της γρήγορης και ανεξέλεγκτης «ανάπτυξης» του δύσμορφου καπιταλισμού της χώρας μας, που κατέστρεψε τις πιο όμορφες γωνίες αυτού του τόπου και έσπειρε την υποβάθμιση και την αλλοτρίωση.
Η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, που δημιουργήθηκε το 1982, είναι η παλιότερη εν ζωή οικολογική οργάνωση, έχει καταξιωθεί μέσα από τους αγώνες της για ποιότητα ζωής στην πόλη και αποτελεί πια ένα θεσμό που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Πρέπει να της αναγνωριστεί μια εξαιρετικά σημαντική συνεισφορά στη σημερινή αυξημένη οικολογική ευαισθησία και έχει στο ενεργητικό της μια εντυπωσιακή γκάμα τόσο θεωρητικών προβληματισμών, όσο και πρακτικών παρεμβάσεων για θέματα περιβάλλοντος αλλά και για κοινωνικά – πολιτικά ζητήματα:
- αντιστάθηκε έμπρακτα στις πολιτικές υποβάθμισης της πόλης, της χώρας, του πλανήτη
- υπερασπίσθηκε τη φύση και την ποιότητα ζωής στην πόλη και στην ύπαιθρο
- συμμετείχε σε αγώνες ενάντια στον πόλεμο, τον εθνικισμό, το σεξισμό, το ρατσισμό, το μιλιταρισμό και υπέρ της ειρήνης και της φιλίας των λαών, της συμπαράστασης στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, για τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα
- οραματίστηκε μια άλλη κοινωνία, απελευθερωμένη από τα συμφέροντα, την κερδοσκοπία, την οικοκτονία, μια κοινωνία οικολογική και κοινωνικά αλληλέγγυα.
Αξίζει να αναφερθούν κάποιες από τις σημαντικές συμβολές της, που ξεκινούν από την ανάληψη πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων για τα ποιο απλά περιβαλλοντικά προβλήματα του αστικού χώρου, όπως η μη κοπή δέντρων, μέχρι την αποτροπή της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς.
- πρωτοπόρα ανάληψη πρωτοβουλιών για τη διάδοση της ανακύκλωσης ήδη από το 1987 και πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού και αλουμινίου, χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση και με έμφαση σε επιλεγμένους παραγωγικούς χώρους και σε σχολεία,
- πανελλήνια πρωτοβουλία με θετικά αποτελέσματα για τη ματαίωση κατασκευής πίστας αγώνων αυτοκινήτων στο Δέλτα του Αλιάκμονα (1989-90),
- προστασία του μοναδικού παραλίμνιου δάσους της Απολλωνίας στη λίμνη Βόλβη (1983-90),
- επίσημη αναγνώριση της αξίας των υγροτόπων στην Επανομή και το Αγγελοχώρι (1989-91) με τη ματαίωση έργων στις περιοχές αυτές.
- σε συνεργασία με άλλες οργανώσεις έχει προσφύγει στα δικαστήρια εναντίον βιομηχανιών που ρυπαίνουν τη λίμνη Κορώνεια, με συνέπεια την καταδίκη τους.
Η Νομαρχιακή Κίνηση Θεσσαλονίκης «Οικολογία -Αλληλεγγύη /Συνασπισμός των Πολιτών», που εξέλεξε από το 1998 ως επικεφαλής της στο Νομαρχιακό Συμβούλιο (Ν.Σ.Θ.) ιδρυτικό μέλος της Οικολογικής Κίνησης, έχει συμβάλλει με το δικό της μερίδιο στην προστασία του περιβάλλοντος, από την εξασφάλιση αυστηρότερων παραμέτρων προστασίας σε επιλογές της διοίκησης μέχρι τη ματαίωση καταστροφικών έργων, η μη ίδρυση Ναυταθλητικού Κέντρου στη λίμνη Βόλβη.
Κορυφαία στιγμή αποτέλεσε η απόρριψη από το Ν.Σ.Θ. των καλλιεργειών μεταλλαγμένων προϊόντων, όπου ο ρόλος της Νομαρχιακής Κίνησης ήταν καθοριστικός και στη δημοσιοποίηση και στην τεκμηρίωση του θέματος. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε και το ψήφισμα που έγραψε ο επικεφαλής της και υιοθέτησε η Ένωση Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων (Ε.Ν.Α.Ε.) στο συνέδριό της το 2003.
Μέσα σε ένα χρόνο αντίστοιχα ψηφίσματα υιοθέτησαν όλα τα Νομαρχιακά Συμβούλια της χώρας και το Δεκέμβριο του 2004 η ΕΝΑΕ έκανε και πάλι ομόφωνα αποδεκτό ένα πιο προχωρημένο ψήφισμα που έγραψε το ίδιο πρόσωπο και υιοθετεί ως βασικό της στόχο μια Ελλάδα Ελεύθερη από Μεταλλαγμένα, ακριβώς αυτόν που ασπάζεται και το κίνημα ενάντια στα μεταλλαγμένα.
Η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, μαζί με άλλες οικολογικές οργανώσεις που δημιουργήθηκαν στην πόλη, εκτός από την πλούσια δράση θέλησε ταυτόχρονα να αποδείξει ότι μπορεί να κερδίσει και στους δικαστικούς αγώνες και να υπερασπίσει έμπρακτα την ποιότητα ζωής. Πλούσιος ο απολογισμός αυτός, που αφορά σε υποθέσεις περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης, της Χαλκιδικής αλλά και ευρύτερα της Β. Ελλάδας:
Δάσος Σέιχ Σου
Το δάσος –πάρκο Σέιχ Σου συγκέντρωσε από την ίδρυσή της την προσοχή της Οικολογικής Κίνησης, που ανέπτυξε δυναμικούς αγώνες για την προστασία του.
Με βασικό συντελεστή τον Νομικό Σύμβουλο του Κράτους κ. Γ. Παπαγιάννη, Επιτροπή εισηγήθηκε το 1990 την αναστολή των οικοδομικών εργασιών στην ευρύτερη περιοχή του δάσους –πάρκου Σέιχ Σου, προκειμένου να ανακοπεί η οικοδομική δραστηριότητα με τη δόμηση κατοικιών μέσα στα όρια του δάσους. Με την απόφαση 1308/23.3.1990 του Υπουργού Μακεδονίας –Θράκης ανεστάλη επί ένα χρόνο η χορήγηση οικοδομικών αδειών και κάθε εργασία ανέγερσης κτισμάτων στην περιοχή του δάσους ενώ δεύτερη απόφαση (3821/1991) του Υπουργού Μακεδονίας–Θράκης εξασφάλισε νέα αναστολή. Με εισήγησή του στην τότε Νομάρχη Θεσσαλονίκης κ. Ας. Ξηροτύρη και σχέδιο απόφασης για την ανάκληση της ΓΔ 1877/29.6.1979 απόφασης του Νομάρχη Θεσσαλονίκης, με την οποία είχε επιτραπεί η μερική άρση της αναδάσωσης και συνεπώς η δόμηση τμημάτων του δάσους στο Ελαιόρεμα, επιτεύχθηκε (αριθ. ΓΔ 1157/3.4.1990) το πάγωμα της οικοπεδοποίησης του δάσους.
Ασκήθηκε προσφυγή στο Σ.τ.Ε. για την ακύρωση του από 17.1.1994 Π. Δ/τος, που προέβλεπε την αλλαγή της χρήσης ορισμένων αναδασωτέων εκτάσεων του Δάσους-Πάρκου Θεσσαλονίκης και τη δόμησή τους και εκδόθηκε η απόφαση 3479/1997 του Σ.τ.Ε. που έκανε δεκτή την προσφυγή. Έτσι αποτράπηκε η δόμηση σημαντικού τμήματος του δάσους, του οποίου είχε εισηγηθεί την αλλαγή της χρήσης και τη δόμηση ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης.
Μετά την πυρκαγιά του δάσους (1997) εκδόθηκαν δύο αποφάσεις του Γ. Γ. Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας για την αναδάσωση των εκτάσεων του δάσους (καμένων ή όχι), με τις οποίες θεσπίζονταν εξαιρέσεις από την αναδάσωση εκτάσεις 1.117,8 στρεμμάτων, με το πρόσχημα ότι δεν είναι δασικές. Ύστερα από προσφυγή εκδόθηκαν δύο σημαντικές ακυρωτικές αποφάσεις του Σ.τ.Ε. Με την απόφαση 3643/1999 επιβεβαιώθηκε ότι ολόκληρη η περιοχή του δάσους-πάρκου είναι αναδασωτέα και ότι μόνη απόφαση που ισχύει είναι η Νομαρχιακή απόφαση ΓΔ 2193/1973, που χαρακτηρίζει όλη την έκταση του δάσους ως αναδασωτέα, χωρίς εξαιρέσεις. Με την απόφαση αυτή (όπως και με την 3479/1997) θωρακίστηκε το δάσος-πάρκο και δεν μπορεί να αλλάξει χρήση ούτε προορισμό.
«Κισσός» του Χορτιάτη
Η «Κισσός» Α.Ε., μια εταιρεία του οικοδομικού συνεταιρισμού μηχανικών ΤΕΕ Κ. Μακεδονίας και του Δήμου Χορτιάτη, επιδιώκει εδώ και μια 20ετία την οικοπεδοποίηση έκτασης 2038 στρεμμάτων, δασικής και αναδασωτέας. Ο αγώνας ήταν άνισος για τους οικολόγους, που με διαμαρτυρίες, συλλογή υπογραφών, παρεμβάσεις στις δημοπρασίες κ.α. είχαν να αντιπαλέψουν με οργανωμένα συμφέροντα, διαπλοκή με πολιτικά πρόσωπα και στελέχη υπηρεσιών που έχουν «οικόπεδα» στην περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι για αρκετό διάστημα δικηγόροι της «Κισσός» ήταν οι καθηγητές Β. Βενιζέλος (ΠΑΣΟΚ) και Α. Παυλόπουλος (Ν.Δ.), διευθύνων σύμβουλος από το ΚΚΕ και πρόεδρος της Α.Ε. από τον Συνασπισμό.
Οι εργασίες όμως στην περιοχή έχουν παγώσει από το 1995, όταν η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης είχε πετύχει δύο αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (Σ.τ.Ε.) που ακύρωναν ισάριθμες οικοδομικές άδειες.
Το 1992 ασκήθηκαν δύο προσφυγές και η Ολομέλεια του Σ.τ.Ε. με τις αποφάσεις 2757/1994 και 2758/1994 ακύρωσε τις δύο οικοδομικές άδειες και «πάγωσε» η οικιστική δραστηριότητα της Ζώνης Ενεργού Πολεοδομίας, τουλάχιστον στο πεδίο κατασκευής κατοικιών ενώ η κατασκευή των έργων υποδομής είχε σχεδόν παράνομα ολοκληρωθεί (διαχωρισμός οικοπέδων, οδικό δίκτυο κλπ.).
Ασκήθηκε επίσης προσφυγή στην Πρωτοβάθμια Επιτροπή Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων, που με την απόφασή της 6/1995 ακύρωσε την βεβαίωση του Δασάρχη Θεσσαλονίκης 3136/18.7.1986 και έκρινε ότι η εν λόγω περιοχή είναι δασική και αναδασωτέα και υπάγεται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Η ασκηθείσα από την εταιρία «Κισσός» προσφυγή (έφεση) εναντίον της απόφασης παραμένει μέχρι σήμερα εκκρεμής.
Το 1995 κατατέθηκε στο ΥΠΕΧΩΔΕ από την Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης και την Εταιρεία «Νομικοί Περιβάλλοντος» αίτηση για ανάκληση των πολεοδομικών Διαταγμάτων για την περιοχή (από 26.8.1986 και 15.4.1988) και ακολούθησε άσκηση προσφυγής στο Σ.τ.Ε. εναντίον της σιωπηρής άρνησης του ΥΠΕΧΩΔΕ να τα ανακαλέσει. Το Σ.τ.Ε. (Ε’ τμήμα) με την 3651/1999 απόφασή του έκρινε ότι έχει αρθεί «αυτοδικαίως» ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως ζώνης πολεοδόμησης (Ζ.Ε.Π.) και υποχρέωσε τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ να ανακαλέσει και τυπικά τα Διατάγματα αυτά. Ο υπουργός δεν συμμορφώθηκε μέχρι σήμερα, παρόλο που και ο Συνήγορος του Πολίτη του απηύθυνε αίτημα να ενεργήσει τα νόμιμα.
Πριν από την έκδοση της απόφασης 3651/1999 και μετά τη συζήτηση της υπόθεσης στο Σ.τ.Ε., με τη μέθοδο της μεταμεσονύκτιας «φωτογραφικής» τροπολογίας, επιχειρήθηκε η νομιμοποίηση των έργων υποδομής του οικισμού και των οικοδομικών αδειών, με την ακύρωση του ρόλου των δασικών υπηρεσιών και των Επιτροπών Επίλυσης των Δασικών Αμφισβητήσεων για τον χαρακτηρισμό της έκτασης ως δασικής ή μη. Η τροπολογία ψηφίστηκε στη Βουλή με πρόταση 7 βουλευτών της Θεσσαλονίκης και αποτέλεσε το περιεχόμενο του άρθρου 28 του Ν.2742/1999.
Είχε προηγηθεί στις 2.9.99, με καταπάτηση κάθε έννοιας δεοντολογίας και πολιτικής ηθικής, υπερψήφιση -εκτός ημερήσιας διάταξης- από την παράταξη του τότε Νομάρχη Θεσσαλονίκης Κ. Παπαδόπουλου -συνιδιοκτήτη οικοπέδου στην περιοχή- κειμένου υποστήριξης της ‘πονηρής’ τροπολογίας. Η απόφαση αυτή προσβλήθηκε στην Επιτροπή του άρθρου 8 (Περιφέρεια) από την κίνηση «Οικολογία -Αλληλεγγύη /Συνασπισμός των Πολιτών» και ακυρώθηκε.
Το 1994 είχε ασκηθεί προσφυγή στο Σ.τ.Ε. και κατά της 3784/27.12.1993 απόφασης του τότε Νομάρχη, που ερμηνεύοντας τον χαρακτήρα της περιοχής μόνος του και χωρίς οποιαδήποτε γνώμη των δασικών αρχών, έκρινε ότι η περιοχή «Κισσός», εξαιρείται από την αναδάσωση, διότι υπάγεται στις «χέρσες ή σε αγρανάπαυση εκτάσεις», δηλαδή στις «μη δασικές εκτάσεις». Η απόφαση εκείνη δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την 30.12.1993, δηλαδή μετά τρεις ημέρες, που αποτελεί «χρόνο ρεκόρ» και μάλιστα μέσα στις γιορτές. Το Δικαστήριο (Σ.τ.Ε.) μετά από πάροδο πολλών ετών απέρριψε για τυπικούς λόγους (ως εκπρόθεσμη) την προσφυγή, χωρίς να ασχοληθεί με τη νομιμότητα και βασιμότητα των λόγων της προσφυγής, άρα χωρίς να θίξει την ουσία.
Μετά την αλλαγή του νόμου το 1999 έγινε προσπάθεια και πάλι να εκδοθούν οικοδομικές άδειες από την Πολεοδομία Θεσσαλονίκης, τις οποίες όμως προσέβαλε η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης με αιτήσεις ακύρωσης και αιτήσεις αναστολής προς το Διοικητικό Εφετείο. Εκδόθηκαν προσωρινή διαταγή διακοπής εργασιών στις 5.11.2002, καθώς και δύο αποφάσεις αναστολής και αναμένονται οι δίκες επί της ουσίας.
Δάσος Σταυρονικήτα Κασσάνδρας
Η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης και η εταιρεία «Νομικοί Περιβάλλοντος» άσκησαν προσφυγές εναντίον οικοδομικών αδειών, που αφορούσαν το παράκτιο και πολύτιμο οικολογικά δάσος Σταυρονικήτα -Σάνη Χαλκιδικής, που φτάνει τα 2.234 στρέμματα.
Η άσκηση τριών προσφυγών κατά του ΥΠΕΧΩΔΕ και 29 οικοδομικών αδειών έγινε το 1997 και 1998 και αρχικά επιτεύχθηκε αναστολή των αδειών αυτών και μη συνέχιση των οικοδομικών εργασιών (αποφάσεις 659/1997, 58, 59, 60/1999 του τμήματος Αναστολών του Σ.τ.Ε.). Μετά από πολύχρονο αγώνα οι υποθέσεις κρίθηκαν από την Ολομέλεια του Σ.τ.Ε., με την έκδοση των σημαντικών αποφάσεων 533, 534, 535/2003, με τις οποίες θεωρήθηκαν παράνομες οι οικοδομικές άδειες.
Το Σ.τ.Ε. έκρινε παρεμπιπτόντως την νομιμότητα των Διαταγμάτων του 1965 και 1977, με τα οποία επιτράπηκε στην περιοχή αυτή η δόμηση μέσα στο πυκνό δάσος χαλεπίου πεύκης. Τα Διατάγματα αυτά κρίθηκαν ως κανονιστικά και αντίθετα με την εξουσιοδότηση του Ν.Δ/τος του 1923, το οποίο δεν επιτρέπει την οικιστική αξιοποίηση των δασών και δασικών εκτάσεων, σύμφωνα με τη σταθερή νομολογία του Σ.τ.Ε.
Ο δικηγόρος των ιδιοκτητών (Αφοί Ανδρεάδη κ.α.) του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Σάνη, καθηγητής Προκόπης Παυλόπουλος είχε υποστηρίξει ότι η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης δεν είχε νομιμοποίηση για την προσφυγή, επειδή δεν είχε ιδρυθεί όταν εκδόθηκε το Β.Δ. του 1965. Η απόφαση του ΣτΕ δέχτηκε ότι οι οικολογικές οργανώσεις έχουν δικαίωμα να προσβάλλουν ακόμη και πράξεις της διοίκησης, που είχαν εκδοθεί πριν από την ίδρυσή τους και αυτό είναι μια μεγάλη δικαίωση των οικολογικών αγώνων.
Δάσος στο Σέλι Βερμίου
Μετά από προσφυγή της Οικολογικής Κίνησης Θεσσαλονίκης έγινε ευνοϊκή εισήγηση για την αποτροπή της αλλαγής χρήσης της αλπικής-δασικής ζώνης 1.251 στρεμμάτων στο Σέλι του Βερμίου.
Πρόκειται για δασική ιδιωτική έκταση της οποίας διεκδικείται ο αποχαρακτηρισμός από ιδιώτες και βρίσκεται στη θέση «Βολάδα» του δημόσιου δάσους Κάτω Βερμίου (Σέλι). Μετά την προσωρινή διαταγή του Συμβουλίου της Επικρατείας (Σ.τ.Ε.) για την αναστολή της εκτέλεσης της απόφασης 47/2003 της Δευτεροβάθμιας Δασικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης, ακολούθησε και ευνοϊκή εισήγηση της εισηγήτριας του Σ.τ.Ε. κατά τη συζήτηση της υπόθεσης την 2-3-2005.
Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του Βερμίου την καθιστά πολύ σημαντική για την ολοκλήρωση της νομικής αντίληψης σχετικά με τη προστασία του δασικού μας πλούτου. Η επιτακτική ανάγκη για ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος επιβάλλει σταθμίσεις με γνώμονα το συμφέρον της ολότητας και τη λήψη υπόψη παραμέτρων, όπως είναι τα όρια του οικοσυστήματος και η αναγκαία συνοχή όλων των ιδιαίτερων μορφών του.
Βρισκόμαστε σε αναμονή, λοιπόν, για την επίσημη κρίση του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου, το οποίο πιθανότατα θα παραπέμψει το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας του δασοκτόνου νόμου 3147/2003 στην Ολομέλεια του Σ.τ.Ε.
Γήπεδα γκολφ στον υγρότοπο Κασσάνδρας
Η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης και η εταιρεία «Νομικοί Περιβάλλοντος» άσκησαν προσφυγή στο Σ.τ.Ε. εναντίον απόφασης του Γ. Γραμματέα του Ε.Ο.Τ. για την κατασκευή γηπέδων γκολφ στον υγρότοπο των αγροτικών φυλακών Κασσάνδρας, έκτασης 1.181 στρεμμάτων, που συνορεύει και αποτελεί περιβαλλοντική ενότητα με το παράκτιο δάσος Σάνη (Σταυρονικήτα).
Έγινε αναστολή της εκτέλεσης της πράξης του Ε.Ο.Τ. με την απόφαση 139/1997 του τμήματος Αναστολών του Σ.τ.Ε. και η καταστροφή αποσοβήθηκε.
Υγρότοπος Επανομής
Οι ίδιες οργανώσεις άσκησαν προσφυγή στο Σ.τ.Ε. εναντίον της απόφασης του Ε.Ο.Τ. για την κατασκευή γηπέδου γκολφ στον υγρότοπο της Επανομής.
Πριν να συζητηθεί η υπόθεση στο Σ.τ.Ε., το έργο ματαιώθηκε.
Δάσος Αγ. Νικολάου στη Σιθωνία
Οι ίδιες οργανώσεις άσκησαν προσφυγή στο Σ.τ.Ε. εναντίον πολλών οικοδομικών αδειών του Συνεταιρισμού γιατρών «Υγεία» στο δάσος Αγ. Νικολάου Χαλκιδικής (θέση «Κουνουπάδες» με έκταση 3.000 στρεμμάτων). Για την υπόθεση αυτή εκδόθηκε η πολυσήμαντη απόφαση 4430/1997 του Ε’ τμήματος του Σ.τ.Ε., με την οποία κρίθηκε ότι τα Διατάγματα του 1972 και 1980 που προβλέπουν όρους δόμησης στην περιοχή του δάσους, είναι αντίθετα στο Σύνταγμα, οι δε όροι δόμησης που έχουν επιβληθεί από τη διοίκηση έχουν την έννοια ότι αφορούν μόνο μη δασικές εκτάσεις.
Για την ίδια υπόθεση εκδόθηκε η απόφαση 265/1996 του Τμ. Αναστολών του Σ.τ.Ε. Με την απόφαση αυτή (4430/1997) σώθηκε τελικά από το μπετόν σημαντικός πνεύμονας της Χαλκιδικής (πυκνό δάσος χαλέπιας πεύκης της Σιθωνίας), που ευτυχώς δεν είχε ανοικοδομηθεί μέχρι την έκδοση της απόφασης του Σ.τ.Ε.
Βιομηχανίες της λίμνης Κορώνεια
Οι ίδιες οργανώσεις μαζί με το Σύλλογο προστασίας περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής Λαγκαδά, άσκησαν στο Σ.τ.Ε. προσφυγή για την ακύρωση της σιωπηρής άρνησης των αρμοδίων Υπουργών να εκδώσουν απόφαση για την οριστική διακοπή της λειτουργίας 20 βιομηχανικών και βιοτεχνικών μονάδων της περιοχής Λαγκαδά, που ρυπαίνουν και υποβαθμίζουν τον υγρότοπο της λίμνης Κορώνεια και για επιβολή κυρώσεων για την παράβαση των διεθνών συμβάσεων και των ελληνικών νόμων για την προστασία των υγροτόπων.
Είναι γνωστό το μέγεθος της υποβάθμισης της λίμνης Κορώνειας, η οποία εξαιτίας της συνεχούς ρύπανσης έχει μεταβληθεί σε τόπο βορβορώδους αποχέτευσης, που εκθέτει τη χώρα μας στα μάτια των κρατών που δεσμεύονται από τη Συνθήκη Ramsar.
Με προσφυγή του που άσκησαν το 1997 στο Σ.τ.Ε. ζήτησαν την ακύρωση της άρνησης της Διοίκησης (Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ -Δ/νση Βιομηχανίας Θεσ/νίκης) να διακόψει οριστικά τη λειτουργία των παραλίμνιων μονάδων (20 περίπου), που ρυπαίνουν έντονα τη λίμνη, προστατευόμενη από τη διεθνή Συνθήκη Ramsar (υγροβιότοπος σημαντικής αξίας).
Οι πιο πάνω μονάδες αρνούνταν συστηματικά να συμμορφωθούν στα μέτρα που υπέδειξαν οι αρμόδιες υπηρεσίες και «βολεύονταν» με προσωρινές άδειες που έδινε καταχρηστικά η Διοίκηση και «ανακύκλωναν» το πρόβλημα.
Για την υπόθεση εκδόθηκε ακυρωτική απόφαση 2680/2003 του Σ.τ.Ε. προς την οποία είναι υποχρεωμένη να συμμορφωθεί η Διοίκηση και να λάβει άμεσα διοικητικά μέτρα ώστε να «κλείσουν» οι παραλίμνιες μονάδες που αποτελούν τη μόνιμη πηγή ρύπανσης και υποβάθμισης της λίμνης και λειτουργούν χωρίς άδεια διάθεσης λυμάτων και λειτουργία βιολογικού καθαρισμού.
Στη δίκη, που συζητήθηκε μετά από αναβολές την 26.3.2003, είχαν παρέμβει ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Βαφείων-Φινιριστηρίων, η Α.Ε. MAXIM -Περτσινίδης, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος και η Α.Ε. ΠΥΡΑΜΙΣ -Μεταλλουργεία Α.Ε.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του Δικαστηρίου η Διοίκηση όφειλε να κάνει ενδελεχή έρευνα για τις συνθήκες λειτουργίας των επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται γύρω από τη λίμνη και να επιβάλει ανάλογα τις νόμιμες κυρώσεις στις ρυπογόνες μονάδες (διακοπή λειτουργίας-επιβολή προστίμων).
Γεώτρηση βαφείου Λαγκαδά
Το 1996 έγινε άσκηση προσφυγής στο Σ.τ.Ε. από τις ίδιες οργανώσεις κατά των Υπουργών Ανάπτυξης και Εσωτερικών και της απόφασης του Νομάρχη Θεσσαλονίκης, που χορήγησε άδεια χρήσης νερού και εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδατικών πόρων (γεώτρηση) στην ανώνυμη Εταιρεία «Α.Ε. MAXIM -Κ. Περτσινίδης-Πλεκτά Ενδύματα –Βαφεία -Φινιριστήριο», που έχει έδρα στην Κοινότητα Ηρακλείου Λαγκαδά.
Η υπόθεση αφορά τον υδροφόρο ορίζοντα της λίμνης Κορώνειας, στην ευρύτερη περιοχή της οποίας ευρίσκεται η γεώτρηση της βιομηχανίας, η οποία στερούνταν βιολογικού καθαρισμού και οριστικής άδειας διάθεσης υγρών αποβλήτων, όταν κρίθηκε από το Δικαστήριο.
Το Σ.τ.Ε. με την απόφασή του 2990/1998 ακύρωσε τη Νομαρχιακή απόφαση και τις συναφείς πράξεις της Διοίκησης, με το αιτιολογικό ότι κάθε χρήση υδάτων πρέπει να υπάγεται στην βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων, που αποτελούν ζωτικό στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος. Επίσης έκρινε ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις δεν είναι νόμιμες αφού δεν υπάρχει σχέδιο ανακύκλωσης νερού και πρόβλεψη για την εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού των βιομηχανικών αποβλήτων.
Λατομεία Χορτιάτη
Η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης μαζί με την Οικολογική Κίνηση του Δήμου Χορτιάτη ζήτησαν με προσφυγή στο Σ.τ.Ε. την ακύρωση της απόφασης (2525/1999) του Υπουργού Ανάπτυξης, με την οποία επιτράπηκε η χρήση εκρηκτικών στο παράνομο λατομείο «Κυψέλη», που λειτουργεί στο Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης εκτός νόμιμης λατομικής περιοχής. Παράλληλα πέτυχαν με απόφαση του Τμήματος Αναστολών του Σ.τ.Ε. να ανασταλεί η εκτέλεση της υπουργικής απόφασης, μέχρι να εκδοθεί απόφαση για την κύρια προσφυγή τους.
Η προσφυγή έγινε δεκτή με την απόφαση 2127/2000 του Σ.τ.Ε., που έκρινε νόμιμη την απόφαση της Επιθεώρησης Μεταλλείων Β. Ελλάδας, με την οποία απαγορεύτηκε η χρήση εκρηκτικών υλών στο εν λόγω λατομείο.
Με βάση την απόφαση με αριθμό 641/2002 του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, έγινε αναστολή της απόφασης του Νομάρχη Θεσσαλονίκης (15/οικ.6272/12-7-2001), που αφορούσε στη σφράγιση των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων της λατομικής επιχείρησης «Η Κυψέλη» και ακολούθησε οριστική απόφαση (2508/2004), που επιβάλλει τη σφράγιση.
Αντίστοιχες αποφάσεις για τα λατομεία «Νίκη» και «Χορτιάτης έχουν επιτευχθεί από το 2002.
Ανεπιθύμητα τα τσίρκο στη Θεσσαλονίκη
Η Συντονιστική Επιτροπή των Ζωοφιλικών και Οικολογικών οργανώσεων της πόλης πέτυχε με διαμαρτυρίες, παραστάσεις και μηνύσεις τη συμπαράσταση στο αίτημά της για απαγόρευση εγκατάστασης των τσίρκο με ζώα από το Νομαρχιακό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης (ομόφωνο ψήφισμα 28/9/1999) και τους περισσότερους Δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης. Απομένει ουσιαστικά μόνο η Κοινότητα Ευκαρπίας, που εξακολουθεί να δίνει άδειες.
Καταδικάστηκαν επιχειρήσεις τσίρκο για κακοποίηση ζώων, ύστερα από μηνύσεις που κατέθεσε η Επιτροπή. Το δικαστήριο τάχθηκε υπέρ των δικαιώματος κάθε ζωντανής ύπαρξης να ζει σε συνθήκες ανάλογες με την ελευθερία και την αξιοπρέπεια που της αρμόζουν: «Όπως δεν μπορείς να κρατάς έναν άνθρωπο μόνιμα αλυσοδεμένο, έτσι και το άγριο ζώο δεν νοείται να ζει μόνιμα σε καθεστώς εγκλεισμού και καθήλωσης με αλυσίδες όπως είναι στο τσίρκο».
Οι επιτυχίες αυτές αποτέλεσαν πρότυπο και για άλλες οργανώσεις στην Ελλάδα.
Δάσος Στρατονίκης Χαλκιδικής
Το 1997 ασκήθηκε προσφυγή στο Σ.τ.Ε. εκ μέρους περιβαλλοντικών ενώσεων (του Συλλόγου Ετεροδημοτών της Στρατονίκης Χαλκιδικής και του Ομίλου Οικολόγων Θεσσαλονίκης) κατά του ΥΠΕΧΩΔΕ, της Κοινής Υπουργικής απόφασης, καθώς και οικοδομικής άδειας που εκδόθηκε, για τη δημιουργία κατασκηνώσεων από μπετόν και άλλα μόνιμα δομικά υλικά στο δημόσιο δάσος της Στρατονίκης.
Επί της προσφυγής εκδόθηκε απόφαση με την οποία κρίθηκε ότι η κατασκευή μονίμων εγκαταστάσεων από σκυρόδεμα σε δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις για τη λειτουργία κατασκηνώσεων, που οδηγούν στη θυσία του πολύτιμου τμήματος παράκτιου δάσους, είναι αντίθετη με το άρθρο 24 του Συντάγματος.
Σωτηρία υγρότοπου «Δράνα» του Έβρου
Στο πλαίσιο της Γ΄ Ευρωπαϊκής Οικολογικής Συνάντησης Ζακύνθου (1988) έγινε καταγγελία στην Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για παραβάσεις του κοινοτικού δικαίου από την Ελλάδα με την αποξήρανση του υγρότοπου «Δράνα» του Έβρου και τη μη λήψη μέτρων από τις αρμόδιες αρχές για την επαναφορά του υγρότοπου και βιότοπου άγριων πουλιών και ειδών στην προηγούμενη φυσική κατάσταση.
Η καταγγελία κατατέθηκε στην Επιτροπή και ξεκίνησε η διαδικασία της επιβολής μέτρων σε βάρος της Ελλάδας (Επιστολή Κράμερ για την καταγγελία και την επίσημη καταχώρισή της στην Ε.Ε. με αριθμό 1079/1988).
Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης
Σε συνεργασία με την Παρέμβαση Πολιτών Αμαρουσίου η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης προσέφυγε το 2004 κατά της κοινής υπουργικής απόφασης οικ. 5636/3.2.2004 περί εγκρίσεως μεταφοράς συντελεστού δόμησης.
Το ΥΠΕΧΩΔΕ έχει αφήσει από το 1996 σε αδράνεια το θεσμό της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης και με αλλεπάλληλα νομοσχέδια για την επαναφορά και ενεργοποίησή του, επιδίωξε την ικανοποίηση των απαιτήσεων μεγαλοεργολάβων, που διαθέτουν τα μεγάλα οικόπεδα των πολεοδομικών κέντρων και αποκομίζουν από τη ΜΣΔ τεράστια κέρδη, λόγω της επιδότησης που δημιουργεί από τα ρυμοτομούμενα.
Προσβλήθηκε και η υπ’ αριθ. 4298/20.7.95 απόφαση της Νομαρχίας Αθηνών, που εκδόθηκε σε εφαρμογή των άρθρων 4 και 21 του Ν. 2300/95, όπως και οι διατάξεις των άρθρων 4 και 21 του ίδιου νόμου, που είναι αντίθετες προς το άρθρο 24 του Συντάγματος, μειώνοντας τους ακάλυπτους χώρους και την επιφάνεια πρασίνου οικισμών και πόλεων και επιβαρύνοντας έτσι ακόμη περισσότερο το περιβάλλον και της οικιστικές συνθήκες, χωρίς να εξυπηρετεί τον θεσμό της ΜΣΔ, παρά μόνο τα οικόπεδα των εμπορικών κέντρων, στα οποία η αξία του ισογείου είναι πολλαπλάσια της άξιας των ορόφων.
Η εισήγηση του εισηγητή στο Σ.τ.Ε. ήταν θετική και αναμένεται σημαντική απόφαση του δικαστηρίου για το θέμα.
Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς και την αίσια έκβαση των δικών και των πειθαρχικών διώξεων, που προκλήθηκαν από ιδιοκτήτες εκτάσεων στις δασικές περιοχές του Σέιχ Σου και του Χορτιάτη, εναντίον στελεχών της Οικολογικής Κίνησης Θεσσαλονίκης, με στόχο τη φίμωσή τους και την κάμψη των προσπαθειών τους για προστασία του συλλογικού συμφέροντος και που τελικά έπεσαν στο κενό. Όμως αυτές δεν μπορούν να θεωρηθούν ως νίκες, παρά μόνο ως επιβεβαίωση του αυτονόητου, με αθωώσεις, απαλλαγές και ανακλήσεις μηνύσεων και αγωγών, που απλά στέρησαν τους οικολόγους από σημαντική ενέργεια, χρόνο και χρήμα αλλά ταυτόχρονα τους χαλύβδωσαν το φρόνημα.
Να σημειώσουμε μόνο την επερχόμενη δίκη στις 16.9.05 μετά από μήνυση του ιδιοκτήτη του Porto Carras Κ. Στέγγου για συκοφαντική δυσφήμιση και τη δίκη τον Ιανουάριο του 2006 μετά από αγωγή της «Κισσός» Α.Ε. εναντίον του συγγραφέα και των Ι. Τζιώλα και Α. Γεωργόπουλου για ηθική βλάβη και διαφυγόντα κέρδη, από τους οποίους ζητούν ως αποζημίωση 13,5 εκατομμύρια ευρώ!
Είναι σαφές όμως ότι τίποτε δεν μπορεί να επιτευχθεί «αβρόχοις ποσί».