Επιπόλαια και καταστροφική η εμπορική εκμετάλλευση των ακατοίκητων νησίδων
Αυθαίρετη, επιπόλαια και καταστροφική για το περιβαλλοντικό και πολιτιστικό κεφάλαιο της χώρας κρίνεται η πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης να διαθέσει ανεξέλεγκτα για κάθε είδους εμπορική εκμετάλλευση τις ακατοίκητες νησίδες της Ελλάδας ήταν το βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από την ενημερωτική εκδήλωση που διοργάνωσε η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία την Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου στη Στοά του Βιβλίου με τίτλο «Ενοικιάζονται πολύτιμες νησίδες: η φυσική μας κληρονομιά σε τιμή ευκαιρίας».
Ο Κριτών Αρσένης, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επέκρινε το σκεπτικό της διάθεσης των ακατοίκητων νησίδων χωρίς καμία πρόβλεψη για την άγρια ζωή που διαβιεί εκεί, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «λογαριάζουμε χωρίς τον ξενοδόχο». Μάλιστα, τόνισε ότι η πολιτική για τη χωροταξία σήμερα είναι «κερδοσκοπία γης» και ότι αυτή η «χρεοκοπημένη πολιτική» μας έχει φέρει στη σημερινή οικονομική κατάσταση.
Ο Αποστόλης Καλτσής, Πρόεδρος Δ.Σ. της Ορνιθολογικής επεσήμανε ότι διαρκής επιδίωξη της Ορνιθολογικής είναι αφενός η ενημέρωση του κοινού για την οικολογική αξία των ακατοίκητων νησίδων, αφετέρου να είναι συνεπής στην πολλαπλή υποχρέωση της να διαφυλάξει τις περιοχές που είναι πολύτιμες για τα πουλιά και να λαμβάνει δράση σε δραστηριότητες που βλάπτουν τους βιοτόπους τους. Τόνισε, επίσης, ότι είναι απαράδεκτο οικολογικά σημαντικές και προστατευόμενες περιοχές, όπως αυτές που περιλήφθηκαν στην λίστα προς «αξιοποίηση» που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα στον Τύπο, να αντιμετωπίζονται ως προϊόντα σε προσφορά, όταν το ίδιο το ελληνικό Κράτος έχει πρόσφατα νομοθετικά επιβεβαιώσει τη σημασία της διατήρησης της βιοποικιλότητας ως «πολύτιμο, αναντικατάστατο και σπουδαίας σημασίας εθνικό κεφάλαιο» στο νόμο του 2011 για την Διατήρηση της Βιοποικιλότητας.
Η Δήμητρα Κουτσούμπα, Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Αρχαιολόγων, με τη σειρά της υπογράμμισε την ανάγκη σύνδεσης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος σε ένα βιώσιμο τουριστικό προϊόν. Ως προς τη λίστα των προς ενοικίαση ακατοίκητων νησίδων, έδωσε συγκεκριμένα παραδείγματα περιοχών όπου δεν έχει ληφθεί υπόψη η αρχαιολογική νομοθεσία, καθώς έχουν χαρακτηριστεί εξ ολοκλήρου ως αρχαιολογικοί χώροι (όπως η νησίδα Γράντες στην Κρήτη) και εξέφρασε τη σοβαρή ανησυχία της για επικείμενες νομοθετικές αλλαγές που θα επιχειρήσουν την νομιμοποίηση εκτρωματικών «τοπόσημων», κατασκευών δηλαδή που θα φέρουν το στίγμα «χτίστηκαν επί Μνημονίου», κατ’ αναλογία με των αντίστοιχων που «χτίστηκαν επί Χούντας».
Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, πρώην Πρόεδρος Δ.Σ. της Ορνιθολογικής και Περιφερειακός Σύμβουλος Δυτικής Ελλάδας υποστηριζόμενος από τους Οικολόγους Πράσινους, τεκμηρίωσε με σειρά επιστημονικών επιχειρημάτων την άποψη ότι η οικολογική αξία των ακατοίκητων νησίδων βασίζεται κυρίως στην απουσία μόνιμης ανθρώπινης παρουσίας σε αυτές. Εξέφρασε την αμφιβολία του αν κάποιος επενδυτής θα ενδιαφερθεί πραγματικά για αυτές τις περιοχές αν ενημερωθεί για τα αντισταθμιστικά περιβαλλοντικά μέτρα που απαιτούνται για την προστασία των θαλασσοπουλιών, όπως βραδινή συσκότιση, απαγόρευση εισαγωγής κατοικίδιων ζώων και άλλα, και προέτρεψε την Πολιτεία «αφήσει τις νησίδες στην ησυχία τους» αν θέλουμε να διατηρήσουμε την οικολογική τους σημασία.
Ο Δημήτρης Τζανουδάκης, Καθηγητής Βοτανικής Πανεπιστημίου Πατρών, με ερευνητικό έργο 35 ετών στις ακατοίκητες νησίδες της Ελλάδας, μύησε το κοινό στη σπάνια χλωρίδα των περιοχών αυτών, που ενώ συχνά χαρακτηρίζονται απαξιωτικά «ξερονήσια» στην πραγματικότητα αποτελούν κιβωτούς φυτικής ποικιλότητας. Μέσα από εικόνες εξαιρετικά σπάνιων και μοναδικών φυτών που επιβιώνουν στις ακατοίκητες νησίδες της χώρας, έγινε αντιληπτό πως ακόμη και μικρής κλίμακας παρεμβάσεις μπορεί να προκαλέσουν σοβαρότατες επιπτώσεις στην βιοποικιλότητά τους.
Η Ορνιθολογική, έχοντας επί δύο δεκαετίες «σαρώσει» τις ελληνικές νησίδες μελετώντας και προστατεύοντας τα θαλασσοπούλια και τις σημαντικές γι’ αυτά περιοχές, εκφράζει την απορία αλλά και τις σοβαρές ενστάσεις της για την πρόσφατα λίστα 40 νησίδων που διατίθενται για μακρόχρονη ενοικίαση, όπως αυτή δημοσιεύθηκε στο διεθνή Τύπο καθώς:
– Οι 24 από τις 40 νησίδες εντάσσονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, είτε ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας για την προστασία των πουλιών, είτε ως Τόποι Κοινοτικής Σημασίας για την προστασία των οικοτόπων. Η αξία των ελληνικών νησίδων έχει αναγνωριστεί διεθνώς, γιατί αποτελούν τις μοναδικές πλέον μη-προσβάσιμες από τον άνθρωπο περιοχές όπου αναπαράγονται και σταθμεύουν προστατευόμενα είδη πουλιών, ενώ αποτελούν καταφύγια και για πολλά σπάνια είδη πανίδας και χλωρίδας. Για ορισμένα από αυτά τα είδη, οι ακατοίκητες νησίδες αποτελούν το μοναδικό και αναντικατάστατο χώρο αναπαραγωγής τους.
– Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η προστασία των ευαίσθητων αυτών οικοσυστημάτων, αποτελεί υποχρέωση του ελληνικού κράτους. Οποιαδήποτε δραστηριότητα στις νησίδες, εμπίπτει στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Σύμφωνα με αυτή, το ελληνικό κράτος πρέπει να αποφύγει την υποβάθμιση των περιοχών Natura 2000 και ένα έργο μπορεί να εγκριθεί μόνο εφόσον εξασφαλιστούν αντισταθμιστικά μέτρα.
– Η εγκατάσταση τουριστικών ή βιομηχανικών (πχ. υπερμεγέθη αιολικά πάρκα) εγκαταστάσεων στις νησίδες κατά κανόνα συνεπάγεται την ολοσχερή καταστροφή μιας προστατευόμενης περιοχής, λόγω της πολύ μικρής έκτασης των νησίδων και της απώλειας του βασικού τους οικολογικού χαρακτηριστικού: η απουσία ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Είναι λοιπόν σαφές ότι στην περίπτωση αυτή η Πολιτεία δεν μπορεί να λάβει αντισταθμιστικά μέτρα. Επομένως η διοίκηση θα παραβιάσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία εάν παρόλα αυτά προχωρήσει στην έγκριση τέτοιων εγκαταστάσεων.
– Η “αξιοποίηση” ορισμένων από των νησίδων με καταστροφικούς όρους θα ακυρώσει όλες τις προσπάθειες και τα κονδύλια που έχουν επενδυθεί τα τελευταία χρόνια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και κατ’ επέκταση από τους Έλληνες πολίτες, για την προστασία των περιοχών αυτών.
– Η προχειρότητα με την οποία διατίθενται προς εκμετάλλευση οι νησίδες είναι ενδεικτική της αμηχανίας της Πολιτείας να δει μια βιώσιμη διέξοδο από την οικονομική κρίση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αμφισβητήσιμη αξιοποίηση των περισσότερων νησίδων της δημοσιευμένης λίστας εξαιτίας των απόκρημνων πλαγιών και του ανώμαλου ανάγλυφού τους.
«Είναι άξιο απορίας πώς το πολιτικό προσωπικό θεωρεί περισσότερο οικονομικά βιώσιμες τέτοιες επενδύσεις απ’ ότι την ανάδειξη των όμορφων κατοικημένων και άγονων νησιών μας, με την ενίσχυση των ακτοπλοϊκών γραμμών και την καθιέρωση κινήτρων για τις τοπικές κοινωνίες», δηλώνει η Μαλαμώ Κορμπέτη, Υπ. Θεμάτων Πολιτικής της Ορνιθολογικής.
«Εικόνες του Αρχιπελάγους με ανέγγιχτες και εξαιρετικής ομορφιάς νησίδες έχουν «ταξιδέψει» σε όλο τον κόσμο, προσελκύοντας εκατομμύρια επισκέπτες στη χώρα μας. Αυτό που δε φαίνεται να κατανοεί το πολιτικό προσωπικό είναι ότι η φυσική κληρονομιά της Ελλάδας είναι εξίσου πολύτιμος εθνικός πόρος με την πολιτιστική κληρονομιά.
Οποιοσδήποτε πολίτης δικαιολογημένα θα αντιδρούσε αν «έβγαινε στο σφυρί» η Δήλος, και έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και την άνευ όρων παραχώρηση των Στροφάδων νήσων, που είναι εξαιρετικής αξίας για τα θαλασσοπούλια και τα μεταναστευτικά πουλιά. Η βιοποικιλότητα είναι το εναπομείναν θησαυροφυλάκιο της χώρας, αλλά αντιμετωπίζεται σαν προϊόν σε εποχή εκπτώσεων.» τονίζει ο Αποστόλης Καλτσής, Πρόεδρος Δ.Σ. της Ορνιθολογικής.
Με σκοπό τη διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας των ελληνικών νησίδων και των απειλούμενων ειδών πουλιών που αυτές φιλοξενούν, υλοποιούνται σήμερα με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τρία Προγράμματα LIFE: το Πρόγραμμα LIFE «Υλοποίηση δράσεων διατήρησης για τον Θαλασσοκόρακα και τον Αιγαιόγλαρο και αναγνώριση Θαλάσσιων Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά της Ελλάδας» (LIFE07 NAT/GR/000285) που υλοποιείται σε 17 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA) του Αιγαίου και του Ιονίου, το Πρόγραμμα LIFE «Επιδεικτική εφαρμογή της προσέγγισης «Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα» προς όφελος της βιοποικιλότητας σε ένα νησί του Αιγαίου, τη Σκύρο» (LIFE09 NAT/GR/000323) και το Πρόγραμμα LIFE «Διαχείριση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας της Άνδρου με σκοπό την επίτευξη ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης 4 ειδών πτηνών προτεραιότητας» (LIFE10 NAT/GR/000637).
Στο κλείσιμο της εκδήλωσης, αποτελούσε πλέον κοινό τόπο ότι ο σχεδιασμός της άνευ όρων διάθεσης των ακατοίκητων νησίδων για «αξιοποίηση» παραβιάζει την ευρωπαϊκή και εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία και υπονομεύει ανεπανόρθωτα την οικολογική και πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Η Ορνιθολογική, ως η περιβαλλοντική οργάνωση που εδώ και πάνω από 15 χρόνια πραγματοποιεί συστηματικό ερευνητικό και διαχειριστικό έργο για τις ακατοίκητες νησίδες της χώρας, θα συνεχίσει να δραστηριοποιείται προς την κατεύθυνση της ακύρωσης αυτού του σχεδιασμού.
