Tου Νίκου Τακόλα Μηχ/γου Ηλ/γου MSc, MBA, Μέλους Ο-Π
Μέσω κάποιου e-mail έφτασε στα χέρια μου, το εταιρικό όραμα της πολυεθνικής ΑΒΒ, για τις ΑΠΕ σε βάθος πενήντα χρόνων. Είναι ένα θαυμάσιο όραμα, που, μεταξύ άλλων, αντικαθιστά συμβατικές πηγές στερεών υδρογονανθράκων και πυρηνικών, με αιολική, υδραυλική και ηλιακή ενέργεια, 1200 GW!!! Σαν ΑΠΕ θα ορίσουμε το σύνολο των μορφών ενέργειας, γνωστών ή ..επερχόμενων, που είναι «πρακτικά» ανεξάντλητες στον πλανήτη και η χρήση τους δεν τον μολύνει ή δεν τον θέτει σε κίνδυνο. Το ζήτημα είναι γιατί ο ΟΗΕ ή κάποιος άλλος φορέας των λαών δε διαθέτει ανάλογο στοχευμένο όραμα ή αλλιώς γιατί οι εταιρείες ετοιμάζουν το μέλλον τους ενώ οι κοινωνίες όχι. Στο σημείο αυτό υπεισέρχονται τα καίρια και βασανιστικά ερωτήματα:
– Τίνος είναι οι πηγές αυτού του πλανήτη, των εταιρειών ή των κρατών – κοινωνιών; Πώς γίνεται να μιλάμε για κολοσσιαίες ιδιοκτησίες εταιρειών, συγκρίσιμων με κράτη; Πώς έγινε αυτό; Πώς δεν θα γίνει ή θα περιοριστεί στην τελική κατοχή των ΑΠΕ;
– Μπορούν οικονομικά οι πολυεθνικές να κάνουν αυτό που δεν “μπορούν” οι κυβερνήσεις; Να «χρηματοδοτούν» εσαεί γιγάντια έργα;
– Πώς οι κοινωνίες θα μπορούσαν να αλλάξουν για το συμφέρον τους, αυτό που φαντάζει νομοτέλεια, να νέμονται δηλ. τις παγκόσμιες πηγές ενέργειας άνθρακα, πετρελαίων, λίγες εταιρείες μέσω όλων των διακρατικών «ύποπτων» μηχανισμών ενίσχυσης (δανειοδοτήσεις) και τελικά παραχώρησης;
-Υπάρχει κάποια άλλη δυναμική, υπέρ των κοινωνιών, στην περίπτωση των ΑΠΕ, έναντι του πετρελαίου, του Φυσικού Αερίου και ποια είναι αυτή;
Μηχανισμοί επιρροής των κυβερνήσεων από πολυεθνικές
Οι συνήθεις μηχανισμοί υπέρ των εταιρειών, είναι:
α) Πληροφορίες β) Νομική εύνοια γ) Χρηματοδότηση Υποδομών δ) Χαριστικά δάνεια ε) Έλλειψη ελέγχου – ποινών
Αφανείς Εταιρικές Υπερκυβερνήσεις, κάνουν διανομή του κόσμου τούτου σε ζώνες δράσης και επιρροής των πολυεθνικών. Μη ξεχνάμε τις παλιές Μπανανίες, έρμαια των Fruit United Co, τη διακρατική APOC [Anglo Persian Oil Corp / BP δηλαδή κλπ]. Ενώ η δύναμη των πολυεθνικών είναι τεράστια οικονομικά, τεχνικά και πολιτικά, η διακυβέρνηση τους – λήψη αποφάσεων, γίνεται από πολύ λίγους ανθρώπους (τα Δ.Σ τους) με τρόπους ανεξέλεγκτους, σκοτεινούς, αντιδημοκρατικούς, αφανείς και σίγουρα επιζήμιους για τα κοινωνικά σύνολα.
Η πρόσφατη διακύμανση τιμών πετρελαίου
Η ημερήσια παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου και μόνον, είναι 85εκ βαρέλια, χωρίς το Φυσικό Αέριο και τις άλλες μορφές ενέργειας. Μεταξύ 2008 και 2009 η τιμή του βαρελιού κυμάνθηκε μεταξύ 40 € και 200 €, τρομοκρατώντας τις αγορές και τις κοινωνίες. Αν υπολογίσουμε μια «ανεξήγητη» μεταβολή 150 €/βαρέλι τότε «κάποιοι» έκλεψαν, μέσω των μηχανισμών της μη ελεύθερης (αλλά κερδοσκοπικής και κατευθυνόμενης) αγοράς 12.750.000.000 €/μέρα. Περίπου 13 δις €/μέρα για να το προφέρουμε. Αυτό συνεχίστηκε επί μήνες και …ακολούθησε η τρομερή κρίση, όπου τα κράτη χρηματοδοτούν τράπεζες και εταιρείες για να μην …καταρρεύσουν και …προκύψουν εκρηκτικά κοινωνικά προβλήματα. Ποιος μηχανισμός μπορεί να αποδώσει στους λαούς την κερδοσκοπική ρεμούλα των τιμών, που καταγράφηκε;
Το Πράσινο Κεφάλαιο
Η δυναμική των ΑΠΕ είναι τρομακτική. Τα μεγέθη της αιολικής ενέργειας π.χ σπάζουν τα φράγματα μέρα με τη μέρα. Στη Σαμοθράκη το 1983 τοποθετήθηκαν οι μεγαλύτερες, τότε στη χώρα μας ανεμογεννήτριες (Α/Γ) 55 KW. Σήμερα δημιουργούνται Αιολικά Πάρκα με ανεμογεννήτριες των 3 ΜW (60 φορές περίπου αυτών της Σαμοθράκης), σύντομα των 5 ΜW ενώ στην Ευρώπη εγκαθίστανται των 10 ΜW (180 φορές περίπου αυτών της Σαμοθράκης). Ραγδαία είναι και η μείωση τιμών, ενώ το πεδίο έρευνας σε νέες ΑΠΕ διευρύνεται, με πιθανές πολλές ευχάριστες εκπλήξεις. Παράλληλα όμως ακροβολίζεται και το πράσινο επενδυτικό κεφάλαιο. Εκείνοι που απουσιάζουν είναι τα κράτη, οι διακρατικές επενδύσεις, η αυτοδιοίκηση και οι τοπικές κοινωνίες, δρώσα δύναμη για το οικολογικό ιδεώδες. Είναι μόνο επειδή πανευρωπαϊκά το κράτος έχει αποδειχθεί «κακός επιχειρηματίας – επενδυτής»; Ποιος, όμως, θα κατασκευάσει τα μεγάλα και συγκεντρωμένα έργα ΑΠΕ;
Όλες οι εταιρείες πετρελαίου σήμερα δραστηριοποιούνται σε ΑΠΕ, αρχικά για να μεταστρέψουν τη διεθνή εναντίωση στη ρύπανση που προκαλούσαν, τώρα όμως επειδή διαβλέπουν το επικερδές του εγχειρήματος. Έτσι «παρουσιάζουν» και ως καινούριες, μορφές ενέργειας ήδη γνωστές από τη δεκαετία του 70, π.χ τα βιοκαύσιμα.
Παίρνοντας θέση υπεροχής στις μελλοντικές επενδύσεις ΑΠΕ
Η υπεροχή στις ΑΠΕ ανάγεται κατ’ αρχάς στην απόκτηση των παραγωγικότερων θέσεων, σημείων με ισχυρή και διαρκή αιολικότητα (περιοχές με έντονους και συνεχείς ανέμους, >6 m/sec) ή μεγάλη ηλιοφάνεια, σε ο,τι αφορά την ηλιακή ενέργεια (μεγαλύτερη από 1300 KWh/KW ετησίως). Σήμερα η χαρτογράφηση των “χρυσοφόρων” περιοχών έχει περίπου ολοκληρωθεί, με δίκτυα μετρήσεων διεθνώς.
Την πρωτιά στην αιολική φαίνεται να διεκδικούν θαλάσσιες περιοχές, με έντονους ανέμους, ενώ για ηλιακά προτιμώνται τα μη σκιασμένα Νοτιοανατολικά εδάφη, αποκλειομένων σχεδόν των υπολοίπων. Ποιος θα προλάβει; Οι εταιρείες ή οι κοινωνίες; Μπορούν οι κυβερνήσεις, με ταξική παρέμβαση, να παίξουν διαφορετικό ρόλο απ’ τον συνήθη;
Η ελληνική πραγματικότητα
Ο πρώτος νόμος ΑΠΕ και ιδιωτικής ηλεκτροπαραγωγής στη χώρα μας 1844/84, προέβλεπε προνομιακή θέση των κοινοτήτων σε Μικρά Υδροηλεκτρικά φράγματα, που ήταν και η απαρχή ΑΠΕ στη χώρα μας. Σήμερα σε ένα σύνολο 50 περίπου μικρών Υδροηλεκτρικών στη Βόρεια Ελλάδα, μόνο ένα (Φράγμα Ξηριά, μεταξύ Καβάλας και Ξάνθης 940 KW) είναι «κρατικό», Υπουργείου Γεωργίας, ενώ τα υπόλοιπα έχουν ενί ή εν άλλω τρόπο γίνει ιδιωτικά, με ύποπτη ανοχή των τοπικών κοινοτήτων, που διέθεσαν στους ιδιώτες ακόμα και τα νερά και τις πηγές της κοινοτικής ύδρευσης.
Ο μεγαλόθυμος νόμος εκτίμησε ότι το – μη αμελητέο – «Ανταποδοτικό Τέλος υπέρ ΑΠΕ», 1-3%, θα αποκαταστήσει τις συσσωρευτικές αδικίες -εύνοιες. Αυτό όμως είναι φαρισαϊκό όταν τα κέρδη των ΑΠΕ είναι της τάξης άνω του 80%, οι αποσβέσεις κλίμακας πενταετίας και οι επιδοτήσεις διασύνδεσης ΑΠΕ με τα ηλεκτρικά δίκτυα ως 100% για τους μεγάλους, δηλ. δωρεάν.
Η οικολογική διαφοροποίηση
Η Οικολογία συμφωνεί στην δημιουργία ενός Παγκόσμιου Green Deal, δηλαδή στην πρόταξη δόγματος ΑΠΕ για το ενεργειακό μέλλον. Δε μένει, όμως, μόνο εκεί. Τοποθετούμενη στο ερώτημα της διαχείρισης των πηγών ορίζει ως υποκείμενο τις κοινωνίες αντί των συμπαγών οικονομικών συμφερόντων (εταιρείες). Η αντίθεση αυτή είναι έμμεση απόρροια του ταξικού διαχωρισμού κοινωνιών και κεφαλαίου. Οι οικονομικές κρίσεις δείχνουν την ανεπάρκεια του συστήματος της Ελεύθερης Αγοράς, της αυτορρύθμισης και της τελικής ανικανότητας του υπάρχοντος συστήματος να διαχειριστεί (κι αν ακόμα το ήθελε) τα συμφέροντα των πολλών.
Το διαφορετικό της ταξικής ευκαιρίας με τις ΑΠΕ, δηλ. πώς μπορεί οικονομικά οι πολίτες να ωφεληθούν τα μέγιστα, είναι ότι πρόκειται για μορφή ενέργειας διασπάρσιμης και κατανεμητικής, δηλ. μπορεί ο καθένας να την παράγει (π.χ ηλιακά στις στέγες, συμμετοχή σε μικροεπενδύσεις κλπ). Παραπέρα θα επέτρεπε σε κοινωνικές ομάδες να τη διαχειριστούν. Συνεταιρισμοί και πράσινες θέσεις εργασίας είναι άμεσα εφικτοί.
Το παράδειγμα των υδραυλικών ΑΠΕ της Σκανδιναβίας: Στη Σκανδιναβία, από τη δεκαετία του 1980, υλοποιήθηκε ένα τεράστιο πρόγραμμα ΑΠΕ, από υδραυλική ενέργεια. Μικρά και μεγάλα φράγματα γέμισαν τις χώρες αυτές. Οι σημαντικότερες εταιρείες που αναπτύχθηκαν ήταν δημοτικές και με τα έσοδα τους ενίσχυσαν μεγάλο μέρος του «κοινωνικού κράτους» αλλά και των δημόσιων εξόδων, αφού και το χειμώνα φώτιζαν δωρεάν τις πόλεις, όλη μέρα.
Τα Πολιτικά Κόμματα και οι Πράσινοι
Κάτω από τη δυναμική των Πράσινων Ιδεών, όλα τα κόμματα δηλώνουν περιβαλλοντικά ευαίσθητα, χωρίς ωστόσο να εννοούν τίποτα περισσότερο από μια επιθυμία καθαρότερης φύσης. Το Πράσινο Ζήτημα όμως, είναι πολύ βαθύτερο και στον τομέα της ενέργειας. Η Πράσινη Ενέργεια,
- Αποτελεί ένα δυναμικό πεδίο απασχόλησης
- Αποτρέπει τον κίνδυνο περαιτέρω ρύπανσης του πλανήτη, με βάση τις ΑΠΕ
- Αποκλείει την προοπτική των πυρηνικών
- Αποτρέπει τον κίνδυνο πολέμων για τις ενεργειακές πηγές, όπως έγινε για το πετρέλαιο
- Βοηθά την αναστροφή της Κλιματικής Διαταραχής
- Δεν γεννά κοινωνικούς ανταγωνισμούς και επιτρέπει την κοινωνική ανάπτυξη
Είναι φιλοπεριβαλλοντική
Απομένει με την πίεση των πολιτών να γίνει χρησιμότερη γι’ αυτούς, ένα μετερίζι κατοχής οικολογικών διάσπαρτων μέσων παραγωγής κι αυτό θα είναι κάτι καινούριο, τόσο για την οικονομία όσο και για την ιστορία.