Διαφυλάσσοντας τον Φιννοσκανδικό πληθυσμό της Νανόχηνας

Πρόσκληση για προσφορές με κριτήριο επιλογής την οικονομικά πιο συμφέρουσα προσφορά για την ανάθεση του Έργου: «Οικονομοτεχνική μελέτη εγκατάστασης, επίβλεψης, κατασκευής και εκπαίδευσης τελικού χρήστη συστήματος φύλαξης κατά της λαθροθηρίας σε δύο υγροτόπους στην Βόρεια Ελλάδα» στα πλαίσια υλοποίησης του προγράμματος  LIFE10 NAT/GR/000638, “Διαφυλάσσοντας τον Φιννοσκανδικό πληθυσμό της Νανόχηνας σε σημαντικές περιοχές διαχείμασης και στάθμευσης κατά μήκος της Ευρωπαϊκής μεταναστευτικής διαδρομής”.

Το πρόγραμμα υλοποιείται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία κατά την περίοδο 2011-2016, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ), το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), τη Βουλγαρική Ορνιθολογική Εταιρεία (BSPB), το Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Hortobágy Ουγγαρίας (HNPD), τη Γραμματεία της Συμφωνίας για τη διατήρηση των αφρo-ευρασιατικών αποδημητικών υδρόβιων πουλιών (UNEP/ AEWA), το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) Φινλανδίας και την Υπηρεσία Φυσικής Κληρονομιάς της Φινλανδίας (Metsähallitus). Η υλοποίηση του Προγράμματος γίνεται με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τη συγχρηματοδότηση της Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων της Νορβηγίας.

Το αναλυτικό τεύχος της πρόσκλησης είναι διαθέσιμο μετά από απευθείας αίτηση στην ηλεκτρονική διεύθυνση mvougioukalou@ornithologiki.gr υπ’ όψη Μανόλιας Βουγιούκαλου.

Ένα από τα πιο απειλούμενα είδη πουλιών στην Ευρώπη

O παγκόσμιος πληθυσμός είναι διαχωρισμένος σε δύο τμήματα, το δυτικό και το ανατολικό με τους αντίστοιχους μεταναστευτικούς δρόμους. Το γεωγραφικό όριο διαχωρισμού τους είναι η Χερσόνησος Taimyr στην βόρεια κεντρική Σιβηρία. Το δυτικό τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού (περίπου τα μισά άτομα) μεταναστεύει μέσω του βορειο-δυτικού Καζακστάν προς περιοχές διαχείμασης στην Κασπία Θάλασσα ή και στην Μαύρη Θάλασσα, που όμως στο μεγαλύτερο μέρος τους μας είναι ακόμη άγνωστες. Το ανατολικό τμήμα του πληθυσμού ξεχειμωνιάζει κυρίως στην Κίνα (ιδίως στα ανατολικά της προστατευόμενης περιοχής της Λίμνης Dongting).

Ένα μικρό, γενετικά διαφοροποιημένο τμήμα του πληθυσμού είναι ο ευρωπαϊκός πληθυσμός που φωλιάζει στις βόρειες περιοχές της σκανδιναβικής χερσονήσου και αριθμεί μόλις 20 – 30 ζευγάρια.

O πληθυσμός αυτός εκτιμόταν σε περισσότερα από 10.000 άτομα στις αρχές του 20ου αιώνα, και υπολογίζεται ότι τα τελευταία 60 χρόνια μειώθηκε κατά 98%. Τα τελευταία χρόνια η μέση ετήσια μείωση έχει υπολογιστεί στο 3 – 4%.

Όλοι οι πληθυσμοί νανόχηνας έχουν μία τάση μείωσης όμως οι ευρωπαϊκές νανόχηνες είναι σε κρίσιμη κατάσταση.

Oι μεταναστευτικές διαδρομές της νανόχηνας (κάντε κλικ για μεγέθυνση)
Κόκκινοι κύκλοι: Σημαντικές για τα Πουλιά Περιοχές (το μέγεθος κάθε κύκλου είναι ανάλογο του πλθυσμού νανόχηνας που παρατηρείται εκεί)
Σκιασμένες περιοχές: Σημαντικές περιοχές για το είδος (περιοχές αναπαραγωγής στην Bόρεια Nορβηγία και βόρεια Pωσία, περιοχές στάθμευσης στο βορειοδυτικό Kαζακστάν)
Mαύρα βέλη: Mεταναστευτικές διαδρομές (άγριοι πληθυσμοί)
Γκρίζα βέλη: Mεταναστευτικές διαδρομές (επανεισηγμένοι πληθυσμοί)

Βασισμένοι σε διαθέσιμες πρόσφατες πληροφορίες μπορούμε με σιγουριά να γνωρίζουμε ότι δυστυχώς όλοι οι υποπληθυσμοί νανόχηνας είναι τουλάχιστον ευάλωτοι, αν όχι σε κρίσιμα χαμηλό επίπεδο. O ευρωπαϊκός πληθυσμός είναι τόσο μικρός που είναι ήδη στο χείλος της εξαφάνισης. Ακόμη και τυχαία γεγονότα όπως για παράδειγμα μερικές χρονιές στην σειρά με δυσμενείς καιρικές συνθήκες κατά την αναπαραγωγική περίοδο, μπορούν να οδηγήσουν τον ευρωπαϊκό πληθυσμό σε εξαφάνιση, γι’ αυτό υπάρχει άμεση ανάγκη για αποτελεσματική προστασία του.

Για ποιους λόγους όμως φτάσαμε ως εδώ;

Σύμφωνα με το Διεθνές Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το είδος αυτό, οι κυριότερες απειλές για την νανόχηνα σε παγκόσμια κλίμακα είναι:

1. Υψηλή θνησιμότητα λόγω κυνηγιού και λαθροθηρίας
2. Απώλεια και υποβάθμιση των βιοτόπων στάθμευσης κατά την μετανάστευση και των βιοτόπων ξεχειμωνιάσματος
3. Ενόχληση από ανθρώπινες δραστηριότητες που τρομάζουν τις χήνες και τις εκτοπίζουν προς περιοχές μη κατάλληλες ή μη ασφαλείς
4. Αρνητικοί παράγοντες στις περιοχές φωλιάσματος που μειώνουν την αναπαραγωγική τους επιτυχία

Αποξηράναμε και υποβαθμίσαμε τους υγροτόπους…

Σε αντίθεση με τα άλλα είδη χηνών η νανόχηνα τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά σε φυσικά λιβάδια, στέπες, βάλτους και ελώδεις εκτάσεις. Πρόκειται για βιότοπους που σε όλη την Ευρώπη έχουν μετατραπεί σε καλλιεργούμενες εκτάσεις ή έχουν αποξηρανθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα από τις αρχές του 20ου αιώνα έχει αποξηρανθεί το 60-70% των υγροτόπων της χώρας.

Στις περιοχές όπου στάθμευαν οι νανόχηνες κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση (Εσθονία, Φιλανδία) και παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως βοσκότοποι ή κοφτολίβαδα λόγω της εγκατάλειψης των παραδοσιακών χρήσεων, οι βιότοποι αυτοί έχουν γίνει ακατάλληλοι καθώς έχουν γεμίσει καλάμια και άλλη ψηλή βλάστηση. Η απώλεια ή υποβάθμιση των βιοτόπων της νανόχηνας αναγκάζει τα πουλιά να χρησιμοποιούν άλλους ακατάλληλους και λιγότερο ασφαλείς βιότοπους.

Την ενοχλούμε διαρκώς…

Ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η κίνηση των τροχοφόρων, ο τουρισμός, η γεωργία και το κυνήγι, ακόμη κι αν οι ίδιες οι νανόχηνες δεν είναι στο στόχαστρο, τις τρομάζουν και τις αναγκάζουν να μετακινηθούν σε ακατάλληλες και μη ασφαλείς περιοχές για να τραφούν και να κουρνιάσουν. Η μετακίνηση αυτή προκαλεί επίσης απώλεια ενέργειας, ενώ όταν τρομάξουν μπορεί να πετάξουν σε περιοχές όπου η κυνηγετική πίεση είναι υψηλή.

Και δεν έχουμε όλες τις απαραίτητες γνώσεις για να την προστατέψουμε αποτελεσματικά…

Oι νανόχηνες είναι ένα πολύ σπάνιο είδος και κατά συνέπεια σε μεγάλο βαθμό δεν είναι γνωστή η οικολογία του. Μας λείπουν ακόμη βασικές γνώσεις για τους μεταναστευτικούς δρόμους, τους τόπους στάθμευσης και ξεχειμωνιάσματος και τα μέτρα προστασίας που πρέπει να ληφθούν σε αυτούς τους τόπους. Εξαιτίας της έλλειψης γνώσης τα μέτρα προστασίας που εφαρμόζονται δεν είναι πάντα όσο αποτελεσματικά θα θέλαμε. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται περισσότερη έρευνα και παρακολούθηση του είδους.

«Μία βασική ανάγκη στη μάχη για τη διάσωση της νανόχηνας από την εξαφάνιση είναι να αποκτήσουμε περισσότερες γνώσεις για τις περιοχές στάθμευσης κατά τη μετανάστευση και για τους τόπους ξεχειμωνιάσματος του είδους» εξηγεί ο Ingar Jostein Øien από την Νορβηγική Oρνιθολογική Εταιρεία.

Η νανόχηνα και το κυνήγι

Όπως προκύπτει από έρευνες με δακτυλιωμένα άτομα και άτομα που παρακολουθούνται με δορυφορικούς πομπούς, το κυνήγι και η λαθροθηρία είναι, πιθανώς, η μεγαλύτερη απειλή παγκοσμίως για την νανόχηνα.

Πηγή : Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία