ΟΖΟΝ
Είναι το βασικό συστατικό του φωτοχημικού νέφους στην ατμόσφαιρα των πόλεων. Σχηματίζεται από χημικές αντιδράσεις μεταξύ οξυγόνου, πτητικών οργανικών ενώσεων και οξειδίων του αζώτου, οι οποίες βοηθούνται από την ηλιακή ακτινοβολία, ιδίως όταν υπάρχει καλός καιρός και υψηλές θερμοκρασίες. Βασικές πηγές αυτών των ρύπων είναι τα αυτοκίνητα, τα εργοστάσια και οι χωματερές. Σε μεγάλες συγκεντρώσεις προκαλεί έντονα προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία: ερεθισμό του αναπνευστικού, διαταραχές της αναπνευστικής λειτουργίας, πόνους στο στήθος, βήχα, άσθμα, φλεγμονές των πνευμόνων κτλ.
ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ
Εκλύεται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων και κάθε είδους μηχανών όταν συντελείται ατελής καύση της καύσιμης ύλης. Κύρια πηγή του είναι τα αυτοκίνητα που κινούνται με βενζίνη. Μειώνει την ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο σε βασικούς ιστούς του οργανισμού και έχει δυσμενείς επιδράσεις στο καρδιαγγειακό και νευρικό σύστημα. Σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλεί ζαλάδες, πονοκεφάλους και κόπωση.
ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ
Στο αέριο αυτό οφείλεται η καφετιά άσχημη όψη του ουρανού στις μεγαλουπόλεις. Παράγεται από τη χρήση καυσίμων σε ΙΧ και φορτηγά αυτοκίνητα, σε βιομηχανικούς καυστήρες και σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Είναι ένας από τους βασικούς ρύπους που περιέχονται στο νέφος και στην όξινη βροχή. Στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει ασθένειες του αναπνευστικού. Επιδεινώνει το άσθμα και προκαλεί δυσκολίες στην αναπνοή.
ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ
Σε χαμηλές συγκεντρώσεις είναι άοσμο αλλά έχει έντονη ερεθιστική μυρωδιά σε υψηλές. Πηγές παραγωγής του είναι τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, οι βιομηχανίες, οι μονάδες κεντρικής θέρμανσης, τα διυλιστήρια πετρελαίου, οι χημικές βιομηχανίες και οι χαρτοβιομηχανίες. Είναι ένας από τους βασικούς ρύπους του νέφους και επηρεάζει δυσμενώς τα άτομα με αναπνευστικά προβλήματα. Επίσης μειώνει την ορατότητα και αυξάνει την οξύτητα των επιφανειακών υδάτων.
ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ
Πρόκειται για υλικά σε στερεή ή υγρή μορφή που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα. Κύριες πηγές των σωματιδίων είναι οι βιομηχανικές δραστηριότητες, η παραγωγή τσιμέντου και γύψου, τα χυτήρια μεταλλεύματος, καθώς επίσης τα αυτοκίνητα, οι πυρκαϊές και οι κατασκευαστικές δραστηριότητες.
Επηρεάζουν την αναπνοή και μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και θάνατο. Από τα σωματίδια απειλούνται κυρίως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και τα άτομα που πάσχουν από άσθμα. Οι επιδράσεις τους εξαρτώνται από το μέγεθός τους (όσο μικρότερα τόσο πιο επικίνδυνα) αλλά και από τη χημική τους σύσταση.
ΜΟΛΥΒΔΟΣ
Ο μόλυβδος και οι ενώσεις του επηρεάζουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία είτε μέσω της κατάποσής τους είτε με απευθείας εισπνοή. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για τα μικρά παιδιά εξαιτίας της μεγαλύτερης ευαισθησίας των νεανικών ιστών στον μόλυβδο. Πηγές μολύβδου αποτελούν οι μεταφορές, οι μηχανές που κάνουν χρήση καυσίμων που περιέχουν μόλυβδο, η βαριά βιομηχανία, τα χυτήρια, τα εργοστάσια κατασκευής μπαταριών και η καύση των απορριμμάτων. Υψηλά ποσοστά μολύβδου επηρεάζουν δυσμενώς την πνευματική ανάπτυξη, τη λειτουργία των νεφρών και τη χημεία του αίματος.
ΤΟΞΙΚΟΙ ΑΕΡΙΟΙ ΡΥΠΟΙ
Στην κατηγορία αυτή συγκαταλέγονται ρύποι όπως το αρσενικό, ο αμίαντος και το βενζόλιο. Κύριες πηγές τους είναι οι χημικές βιομηχανίες, οι εκλύσεις από τα καύσιμα και τις μηχανές των οχημάτων και τα οικοδομικά υλικά. Προκαλούν καρκίνο, αναπνευστικά προβλήματα, γενετικές ανωμαλίες, στείρωση και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας. Αν από ατύχημα απελευθερωθούν στο περιβάλλον σε μεγάλες συγκεντρώσεις, μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και θάνατο.
ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ
Πρόκειται για χημικές ουσίες όπως οι χλωροφθοριωμένοι υδρογονάνθρακες, ο τετραχλωριούχος άνθρακας και το μεθυλικό χλωροφόρμιο που χρησιμοποιούνται ως ψυκτικές ουσίες και σε διάφορες βιομηχανικές δραστηριότητες. Αυτές οι ενώσεις αιωρούνται στον αέρα για μεγάλο χρονικό διάστημα και σταδιακά συγκεντρώνονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα όπου και καταστρέφουν τον προστατευτικό μανδύα του όζοντος που εμποδίζει τη βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία να φθάσει στην επιφάνεια της Γης. Κύριες πηγές των ρύπων αυτών είναι η βιομηχανική και οικιακή ψύξη, τα καθαριστήρια, οι συσκευές κλιματισμού στο σπίτι και στα αυτοκίνητα, καθώς και υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατάσβεση πυρκαϊών.
ΑΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Είναι αέρια που συγκεντρώνονται στην ατμόσφαιρα και μπορούν να επιφέρουν αλλαγές στις παγκόσμιες κλιματολογικές συνθήκες επιδρώντας στην εμφάνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Τα αέρια αυτά είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και τα οξείδια του αζώτου. Το διοξείδιο του άνθρακα προέρχεται από την κατανάλωση καυσίμων για παραγωγή ενέργειας και για τις μεταφορές. Το μεθάνιο προέρχεται από τις χωματερές, τα ανθρακωρυχεία και τους ορυζώνες. Τα οξείδια του αζώτου από βιομηχανικές δραστηριότητες, όπως η παραγωγή νάιλον. Κύριες επιδράσεις των αερίων αυτών είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, η αύξηση της συχνότητας και της σφοδρότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, το λιώσιμο των πάγων και η αύξηση της μέσης στάθμης της θάλασσας.
Οι θερμές «νησίδες»
Η συγκέντρωση μαζών θερμού αέρα πάνω από τις μεγαλουπόλεις, που προκαλείται από τα αυτοκίνητα, τις βιομηχανίες, τα συστήματα κεντρικής θέρμανσης και τα κλιματιστικά μηχανήματα, έχει αποτέλεσμα τη δημιουργία των λεγόμενων «θερμών νησίδων» και τη σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας σε αυτές τις περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι οι μεγαλουπόλεις έχουν πλέον το δικό τους κλίμα. Ετσι παρουσιάζεται το φαινόμενο στο κέντρο της Αθήνας η θερμοκρασία να είναι αυξημένη ακόμη και κατά 4 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την περιφέρεια. Μια παράμετρος των επιπτώσεων αυτού του φαινομένου είναι η πρόωρη άνθιση των φυτών την άνοιξη, ενώ αντιθέτως το φθινόπωρο αργούν να αποβάλουν τα φυλλώματά τους. Η αποψίλωση των δένδρων και η μείωση του πρασίνου φαίνεται ότι ευθύνονται για την εμφάνιση του προβλήματος. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η δενδροφύτευση στους δρόμους μεγάλων πόλεων μπορεί να μειώσει το κόστος των κλιματιστικών δαπανών των κατοίκων τους κατά 20%. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι στις γειτονιές γύρω από τα πάρκα της πρωτεύουσας, όπως το Πεδίον του Αρεως και ο Εθνικός Κήπος, οι θερμοκρασίες είναι αισθητά μικρότερες, ακόμη και το καλοκαίρι, ενώ σε περιοχές όπως τα Πατήσια η θερμοκρασία είναι αρκετά υψηλότερη.
Επιλογή, από το ΒΗΜΑ, http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12919&m=A14&aa=1
Ομάδα Ενεργειακού, Οικολογίας Αλληλεγγύης (ΟΑ)