Εσπεράντο είναι η τεχνητή γλώσσα που δημιουργήθηκε το 1887 στη Βαρσοβία, από τον επινοητή της, Πολωνό γιατρό Λάζαρο-Λουδοβίκο Ζάμενχοφ (Μπιαλιστόκ 1859-Βαρσοβία 1917), μεγάλο ανθρωπιστή και οραματιστή, που, το 1959, ανακηρύχθηκε από την UNESCO “Μεγάλο Τέκνο της Ανθρωπότητας“. Προτάθηκε ως ουδέτερη, βοηθητική διεθνής γλώσσα πάνω στην οποία όλοι οι λαοί θα μπορούσαν να χτίσουν έναν κόσμο πιο ειρηνικό, χωρίς το γλωσσικό επεκτατισμό που κυριαρχεί ακόμη και στις μέρες μας. Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, η Εσπεράντο μετατράπηκε από μια ιδεολογική ουτοπία σε ένα ζωντανό επικοινωνιακό εργαλείο που μιλιέται, γράφεται και αξιοποιείται καθημερινά από χιλιάδες ανθρώπους σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου.
Η διάδοση της Εσπεράντο στα πρώτα χρόνια της και μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο υπήρξε ραγδαία, κυρίως στο χώρο της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, και στους κύκλους των διανοουμένων και των καλλιτεχνών. Στο διάστημα του μεσοπολέμου, η ιδεολογία του Εσπεραντισμού εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα (ακόμα περισσότερο στους νέους, διανοούμενους, επιστήμονες, αλλά και εργάτες και καλλιτέχνες) και σε όλες τις ηπείρους, εκτός της Αφρικής.
Μετά τη λαίλαπα του μεγάλου πολέμου, το εσπεραντικό Κίνημα αναγεννήθηκε σταδιακά, και οργανωμένο στα πλαίσια των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών και μέσων κατέκτησε σύντομα όλους τους τομείς των ενδιαφερόντων της σύγχρονης παγκόσμιας ανθρώπινης κοινωνίας. Έτσι, σήμερα, σε κάθε γωνιά της γης υπάρχουν χρήστες και φίλοι της Εσπεράντο και λειτουργούν οργανωμένοι σύλλογοι Εσπεραντιστών.
Ο διαδικτυακός τόπος www.esperanto.gr είναι αφιερωμένος στην ιδέα της Διεθνούς Γλώσσας όπως εκφράζεται από την Εσπεράντο, στους ανθρώπους που τη μιλούν στην Ελλάδα και σε όλους τους Εσπεραντιστές παγκοσμίως που αγαπούν και ενδιαφέρονται για την Ελλάδα.
Από επιστολή αναγνώστη μας, που μας βρήκε σύμφωνους:
[“Αυτό που δεν έγινε τη δεκαετία του ‘70 (και πολλές δεκαετίες νωρίτερα!) δεν θάπρεπε να μας οδηγήσει στο …αφοπλιστικό ερώτημα «τι να κάνουμε;». Ας το κάνουμε σήμερα, ας μάθουμε δηλαδή κι ας προωθήσουμε την Εσπεράντο. Είναι θέμα -μεταξύ άλλων- και γλωσσικής δημοκρατίας και ισονομίας. Κάποτε, όσοι έδειχναν κάποιες οικολογικές ανησυχίες θεωρούνταν «γραφικοί», ωστόσο καμιά φορά η ζωή και οι ανάγκες των ανθρώπων μετατρέπουν αίφνης (;) το γραφικό σε αυτονόητο…
Και μία πρόταση για τους …γλωσσικά ευαισθητοποιημένους: www.lernu.net (εδώ και μερικές εβδομάδες με υποστήριξη στα Ελληνικά, που σύντομα θα είναι πλήρης, mi esperas :-))”.
Γιώργος Δερμάτης]
Στοιχεία της γλώσσας
Η Εσπεράντο είναι μια γλώσσα τεχνητή και για τούτο απλή, που διαθέτει όλα τα πλεονεκτήματα οποιασδήποτε εθνικής γλώσσας, χωρίς το μειονέκτημα των ιδιωματισμών και άλλων ιδιαιτεροτήτων. Είναι γλώσσα λατινογενής, και βασίζεται κυρίως στο λεξικολογικό υλικό των λατινογενών γλωσσών. Χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο και είναι απαλλαγμένη από κάθε πρόβλημα προφοράς και ορθογραφίας, αφού ό,τι γράφεται προφέρεται και ό,τι ακούγεται γράφεται, ενώ όλες οι λέξεις τονίζονται στην παραλήγουσα.
Είναι γλώσσα εύκολη, με Γραμματική που περιλαμβάνει 16 κύριους κανόνες. Η εκμάθησή της είναι δυνατή μετά από σπουδή 12-18 μηνών, σε εβδομαδιαία μαθήματα της μιάμισης ώρας. Είναι γλώσσα απλή, προσιτή σε όλους τους ανθρώπους, οποιασδήποτε ηλικίας και μόρφωσης, πλήρης και εκφραστική, όσο όλες οι γλώσσες του κόσμου, με πλούσια πρωτότυπη και μεταφρασμένη λογοτεχνία.
==================================
Σημ. Σύνταξης (ΣΣ): Συμφωνούμε, αφού θεωρούμε την Εσπεράντο , ενσάρκωση της γλωσσικής δημοκρατίας, αντίθετα με την κυριαρχία της Αγγλικής (στην ουσία Αμερικανικής), που μέσω των κωδίκων του γλωσσικού εργαλείου, εισάγει στοιχεία πολιτιστικού δεσποτισμού και αλλοίωσης εθνικής ταυτότητας.
δεν νομίζω να υπάρχει πολιτιστικός δεσποτισμός μόνο από την γλώσσα, αν δεν υφίσταται και ανάλογη πολιτική. Κάθε λαός χρησιμοποιεί την νέα γλώσσα επικοινωνίας προσαρμόζοντάς την στους δικούς του κώδικες. Κάθε γλώσσα λοιπόν είναι επηρρεασμένη από ένα σωρό άλλες και όταν η ελληνική ήταν κυρίαρχη δεν μας χαλούσε καθόλου, αντιθέτως αναπολούμε εκείνες τις εποχές.
Αλλωστε ποτέ και πουθενά δεν μιλήθηκε μία και μόνο γλώσσα. Εμείς με τον στανιό μαθαίνουμε μια εκδοχή γλώσσας που ονομάζεται εθνική. Συνεπώς, εφ’όσον υπάρχει εξουσία θα υπάρχει και η δικτατορία της γλώσσας, άσχετα άμα η εξουσία είναι ντόπια (πχ πού πήγαν οι διάλλεκτοι και οι άλλες γλώσσες στη χώρα μας; μακεδονικά, βλάχικα, πομάκικα, αρβανίτικα, κλπ;) ή η εξουσία είναι παγκόσμια (πχ αγγλικά).
Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι και η εσπεράντο είναι μια μορφή πολιτιστικής ομογενοποίησης όπως βολεύει στην Νέα τάξη πραγμάτων. Και με τις σημερινές συνθήκες είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει έτσι. Αλλωστε όταν μια γλώσσα περιστέλλεται σε μερικούς κανόνες είναι κλειστή και προβλεπόμενη όσο η γλώσσα υπολογιστών. Μήπως μας ωθούν στο να περιστείλουμε την φαντασία μας μόνο σε εργαλειακού τύπου θέματα;
H Εσπεράντο μπορούσε να είναι μια δεύτερη γλώσσα για τον καθένα μας, που θα μας επέτρεπε να επικοινωνούμε με όλους. Για τα συναισθήματα μας και τον ψυχικό κόσμο ας είχαμε τη μητρική μας. Μου έτυχε να βρεθώ πολλές φορές, ανάμεσα σε ξένους, σε μακρινά ταξίδια και να παρακαλάω να γίνει κατανοητή έστω και μία λέξη. Είναι κόλαση, ειδικά αν υπάρχει και ανάγκη. Η Βαβέλ είναι πιο ψυχρή κι από φίδι…..Στα βαλκάνια με σώσαν κάτι κουτσοβλάχικα από τη φυλή μου και μακάριζα την ώρα που τα ήξερα, ενώ μικρός ντρεπόμουνα να τα μιλάω, μη με ..υποτιμούν οι φίλοι μου. Ξέρεις, φαντάζομαι το ανέκδοτο, που κάθε δυτικό είναι “μοντέρνο” και κάθε “τριτοκοσμικό” οπισθοδρομικό, (με τον μικρό Αλβανό).
Αρχικά συγχαρητήρια στους διαχειριστές για την μικρή, αλλά περιεκτική παρουσίαση της διεθνούς γλώσσας Εσπεράντο.
Και κάποια σχόλια για όσα στην τελευταία παράγραφο του γραπτού του, λέει ο φίλος Καρπαδάκης:
«Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι και η εσπεράντο είναι μια μορφή πολιτιστικής ομογενοποίησης όπως βολεύει στην Νέα τάξη πραγμάτων. Και με τις σημερινές συνθήκες είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει έτσι. Αλλωστε όταν μια γλώσσα περιστέλλεται σε μερικούς κανόνες είναι κλειστή και προβλεπόμενη όσο η γλώσσα υπολογιστών. Μήπως μας ωθούν στο να περιστείλουμε την φαντασία μας μόνο σε εργαλειακού τύπου θέματα;»
Δεν θα μπορούσε να ειπωθεί κάτι τέτοιο, αν κανείς μελετήσει την ιστορία της Εσπεράντο, παρατηρήσει τους ανθρώπους που πίστεψαν στην ιδέα της και πληροφορηθεί ποιοί και γιατί υπήρξαν (ή είναι ακόμα) οι αρνητές και οι διώκτες της (οι πλέον επιφανείς των τελευταίων το δίδυμο Χίτλερ-Στάλιν!).
Η Εσπεράντο δεν αποσκοπεί στην εξαφάνιση των όποιων εθνικών γλωσσών, διαλέκτων κλπ, αντίθετα η ενδεχόμενη αποδοχή της θα αποτελούσε την καλύτερη κίνηση για την διασφάλισή τους. Η Νέα Τάξη πραγμάτων έχει ήδη επιλέξει και επιβάλλει (και λόγω των μηδενικών αντιστάσεων επί του προκειμένου εντελώς αμαχητί) το γλωσσικό της σύμβολο κυριαρχίας. Η προσπάθεια ανατροπής αυτού του θεωρούμενου «αυτονόητου» γλωσσικού ιμπεριαλισμού αποτελεί σίγουρα ένα αγνοημένο μέτωπο πάλης.
Η Εσπεράντο δεν έχει «περισταλεί» σε 16 γραμματικούς κανόνες, αυτοί οι 16 κανόνες δηλαδή δεν αποτελούν κάποια τροχοπέδη για την έκφραση των όποιων εννοιών, συναισθημάτων κλπ. Απλά μαθαίνεται ως και δέκα φορές πιο εύκολα από άλλες γλώσσες, αφού η δομή της είναι τέτοια, που μετά από κάποια εισαγωγικά μαθήματα ο κάθε χρήστης της είναι σε θέση να καταλαβαίνει και να δημιουργεί λέξεις που ποτέ πριν δεν είδε ή άκουσε (ξέρω, αυτό ακούγεται εξωπραγματικό, μέχρι ο ίδιος να το διαπιστώσω ήμουνα σίγουρος ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει…).
Η φαντασία του καθενός μας με την Εσπεράντο, όχι μόνο δεν περιστέλλεται, αλλά μπορεί να βγάλει φτερά, αφού με την Εσπεράντο μπορούμε να πλάσουμε λέξεις σε μορφές που ενδεχόμενα στη γλώσσα μας δεν υπάρχουν (και οι οποίες βέβαια κατανοούνται χωρίς καμια δυσκολία από όλους τους χρήστες της γλώσσας). Τον λεκτικό πλούτο της Εσπεράντο αποδεικνύουν περίτρανα οι χιλιάδες μεταφράσεις μάλλον ΟΛΩΝ των σημαντικών έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας (όπου ως παγκόσμια δεν νοείται μόνο η εθνική των 5-10 «μεγάλων» γλωσσών), της Αγίας Γραφής, του Κορανίου κλπ θρησκευτικών έργων, η αυθεντιή εσπεραντική λογοτεχνία και ποίηση, η εσπεραντική εκδοχή της Βικιπαιδείας κλπ, κλπ.
Στο διαδικτυακό τόπο http://www.lernu.net μπορεί, όποιος ενδιαφέρεται να βρει πολλές πληροφορίες για όλα τα παραπάνω.
Γιώργος Δερμάτης