∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
Ο Συνήγορος του Πολίτη, με την ιδιότητά του ως Συνήγορος του Παιδιού,
απευθύνθηκε γραπτά στο Υπουργείο Παιδείας διατυπώνοντας τις απόψεις του σχετικά με τη χρήση των κινητών τηλεφώνων στο σχολείο βάσει της εµπειρίας του από τις επισκέψεις που πραγµατοποιεί σε σχολεία, το διάλογο με τους μαθητές και τις αναφορές που έχει δεχτεί από πολίτες.
Λαµβάνοντας υπόψη τις απόψεις παιδιών και γονέων, τα ερωτηµατικά που τίθενται για την απρόσκοπτη διεξαγωγή της μαθησιακής διαδικασίας, την προστασία της προσωπικότητας και των προσωπικών δεδοµένων και τις επιπτώσεις που η χρήση των κινητών έχει στην υγεία των μαθητών, ο ΣτΠ καλεί το ΥΠΕΠΘ να αντιµετωπίσει το σοβαρό αυτό ζήτηµα μέσω της διεξαγωγής ενός διαλόγου που θα οδηγήσει στη λήψη αποτελεσµατικών μέτρων. Η ενηµέρωση και ο διάλογος με τους Συλλόγους Γονέων και τους μαθητές θα πρέπει να αφορά τις πολλαπλές αρνητικές συνέπειες της χρήσης των κινητών τηλεφώνων και να διεξαχθεί κυρίως στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση με στόχο να συµφωνηθεί ένα πλαίσιο προστασίας των δικαιωµάτων όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας (εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων).
Ο ΣτΠ διατυπώνει προς το ΥΠΕΠΘ προτάσεις για τον χειρισµό του ζητήµατος μέσω εγκυκλίων με σαφείς προβλέψεις για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς των σχολείων, ώστε να αποτρέπεται αποτελεσµατικά η θυµατοποίηση των μαθητών από τη χρήση κινητών τηλεφώνων στο χώρο του σχολείου.
Οι προτάσεις αφορούν: για τα μεν σχολεία της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης την απαγόρευση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων κατά τη διάρκεια όλου του σχολικού ωραρίου και την εγγύηση σεβασµού των προσωπικών δεδοµένων των μαθητών, για τα δε σχολεία της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, όπου ήδη απαγορεύεται ρητά η χρήση κινητών στις ώρες του μαθήµατος, ο Συνήγορος προτείνει να υπάρξει διευκρινιστική εγκύκλιος, ως προς τους τρόπους εφαρµογής της ισχύουσας απαγόρευσης και τον ρόλο των εκπαιδευτικών, ενθαρρύνοντας τη διεξαγωγή διαλόγου στα σχολεία με συµµετοχή των μαθητικών
κοινοτήτων και στόχο τη θέσπιση κανόνων αυτοδέσµευσης και αυτοπροστασίας στην κάθε εκπαιδευτική κοινότητα.
Στον ανοικτό δηµόσιο διάλογο με όλα τα ενδιαφερόµενα μέρη, ο Συνήγορος του Παιδιού είναι διατεθειµένος, εφόσον προσκληθεί, να συνεισφέρει τη δική του οπτική και εµπειρία.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Αθήνα, 3.11.2006 – Αρ. Πρωτ.233/3.11.06
Προς:
Αξιότιµη κυρία Μαριέττα Γιαννάκου
Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων
Αξιότιµο κύριο Κωνσταντίνο Ράµµα
Ειδικό Γραµµατέα Θεµάτων Σπουδών,
Επιµόρφωσης και Καινοτοµιών
Θέµα: «Χρήση κινητών τηλεφώνων στον σχολικό χώρο»
Αξιότιµη κυρία Υπουργέ,
Όπως ήδη γνωρίζετε, είναι συχνό φαινόµενο μαθητές να χρησιµοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα, προκειµένου να αποτυπώσουν, υπό μορφή φωτογραφίας ή βίντεο, σκηνές με συµµαθητές ή εκπαιδευτικούς. Ενίοτε οι αποτυπώσεις αυτές διακινούνται στη συνέχεια και ηλεκτρονικά. Εν όψει αυτού του φαινοµένου, ο Συνήγορος του Πολίτη, µε την ιδιότητά του ως Συνήγορος του Παιδιού, επιθυµεί να διατυπώσει τις απόψεις και τις προτάσεις του, καλώντας συγχρόνως το Υπουργείο Παιδείας να αντιµετωπίσει το σοβαρό αυτό ζήτηµα, µέσω της διεξαγωγής ενός διαλόγου που θα οδηγήσει στη λήψη αποτελεσµατικών µέτρων.
Όπως είναι γνωστό, η ∆ιεύθυνση ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης του
ΥΠ.Ε.Π.Θ. έχει εκδώσει εγκύκλιο (υπ’ αρ. Γ2/4696 της 10.9.2001) µε θέµα «Χρήση κινητών τηλεφώνων», στην οποία αναφέρεται ότι «απαγορεύεται η χρήση των κινητών τηλεφώνων στις αίθουσες διδασκαλίας κατά τη διάρκεια των διδακτικών ωρών». Στην εν λόγω εγκύκλιο δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη σχετικά με τη χρήση των κινητών στο χώρο του σχολείου εκτός μαθησιακής διαδικασίας. Επιπλέον, δεν υπάρχει αντίστοιχη εγκύκλιος που να αφορά τη χρήση κινητών τηλεφώνων από μαθητές της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης.
Στο πλαίσιο των επισκέψεών του σε σχολεία και του διαλόγου που εκεί
αναπτύσσει με τους μαθητές, αλλά και μέσω αναφορών που έχει δεχτεί από πολίτες, ο Συνήγορος του Παιδιού έχει βρεθεί αντιµέτωπος με τα εξής δεδοµένα, που αναδεικνύουν σηµαντικές πτυχές του θέµατος:
– Οι μαθητές υποστηρίζουν ότι χρειάζονται οπωσδήποτε τα κινητά τους
τηλέφωνα προκειµένου να επικοινωνούν με τους γονείς τους σχετικά με
την επιστροφή τους στο σπίτι ή για άλλες αναγκαίες συνεννοήσεις.
– Η σύγχρονη τεχνολογία και η αδυναµία ελέγχου του διακινούµενου
υλικού επιτρέπουν τη διακίνηση, μέσω κινητών τηλεφώνων,
πορνογραφικού υλικού και άλλων προσβλητικών εικόνων ή μηνυµάτων,
πρακτική που είναι εξαιρετικά διαδεδοµένη στις ηµέρες μας, με θύµατα
εφήβους ή/και παιδιά δηµοτικού.
– Εκπαιδευτικοί κάνουν χρήση των κινητών τους τηλεφώνων μέσα στην
τάξη, χωρίς μάλιστα αυτό να επιβάλλεται για την αντιµετώπιση κάποιου
έκτακτου ή επείγοντος ζητήµατος.
– Εκπαιδευτικοί ανέχονται την χρήση κινητών ισχυριζόµενοι ότι
αδυνατούν να επιβάλουν την απαγόρευσή τους, επειδή δεν υπάρχει
σαφές κανονιστικό πλαίσιο που να υποδεικνύει τις ενέργειες στις οποίες
πρέπει να προβούν.
– Υπάρχουν και περιπτώσεις εκπαιδευτικών που αφαιρούν από την κατοχή
ενός μαθητή τη συσκευή του κινητού του τηλεφώνου, επειδή αυτός τη
χρησιµοποιεί σε ώρα μαθήµατος. Σε τέτοιες περιπτώσεις έχει συµβεί ο
εκπαιδευτικός να διαβάζει τον κατάλογο των κλήσεων, παραβιάζοντας
έτσι απόρρητα προσωπικά δεδοµένα ή να παρακρατεί τη συσκευή ακόµη
και μετά την αποχώρηση του μαθητή από το σχολείο.
– Υπάρχουν μαθητές /-τριες που φωτογραφίζονται ή βιντεοσκοπούνται
χωρίς τη θέλησή τους και μέσω της απεικόνισης αυτής απειλούνται ή
εξευτελίζονται από συµµαθητές τους.
Η χρήση των κινητών τηλεφώνων με κάµερα προκαλεί μια νέα μορφή
θυµατοποίησης στο χώρο του σχολείου και παρακωλύει την εύρυθµη λειτουργία του. Η αποτύπωση και διακίνηση εικόνων και άλλων προσωπικών δεδοµένων μπορεί να συνιστά αξιόποινη πράξη όταν προσβάλλει την τιµή, την υπόληψη και την προσωπικότητα του απεικονιζόµενου. Επιπροσθέτως, όταν τα δεδοµένα αυτά αποτυπώνονται και διακινούνται χωρίς τη θέλησή του η πράξη αυτή αποτελεί αδίκηµα σύµφωνα και με τη νοµοθεσία περί προστασίας των προσωπικών δεδοµένων (Ν. 2472/1997).
Από την άλλη πλευρά, η χρήση των κινητών τηλεφώνων, ακόµη και η
ακτινοβολία των συσκευών σε αναµονή, μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη και να έχει εξαιρετικά βλαπτικές συνέπειες στην υγεία των χρηστών, ιδίως μάλιστα όταν πρόκειται για παιδιά κάτω των 12 ετών – όπως επισηµαίνεται σε σύγχρονες επιστηµονικές μελέτες.
Λαµβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ο Συνήγορος του Παιδιού, προτείνει τα εξής για την αντιµετώπιση της χρήσης κινητών τηλεφώνων στα σχολεία:
Να υπάρξει σαφής πρόβλεψη μέσα από εγκυκλίους για τις ενέργειες των
εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης σχετικά με τη χρήση κινητών τηλεφώνων στον χώρο του σχολείου. Οι εγκύκλιοι αυτές θα πρέπει να απαγορεύουν ρητά και τη χρήση των κινητών από τους εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια του μαθήµατος, με μόνη εξαίρεση την ύπαρξη εκτάκτων υπηρεσιακών λόγων.
Ειδικότερα:
• Να εκδοθεί εγκύκλιος για την απαγόρευση της χρήσης κινητού τηλεφώνου από τους μαθητές της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου (με την προϋπόθεση ότι έχει διασφαλιστεί η δυνατότητα εξωτερικής επικοινωνίας των μαθητών με τους γονείς ή τους νόµιµους κηδεµόνες τους μέσω καρτοτηλεφώνου ή με χρήση του υπηρεσιακού τηλεφώνου για έκτακτες ανάγκες). Οι μαθητές μπορούν να έχουν το τηλέφωνο κλειστό στην τσάντα τους και να το χρησιµοποιούν μετά το πέρας του σχολικού ωραρίου. Η έκδοση της εγκυκλίου θα πρέπει να συνοδεύεται από πρόταση για εκτενή ενηµέρωση και διάλογο µε τους Συλλόγους Γονέων και τους μαθητές για τις πολλαπλές αρνητικές συνέπειες της χρήσης των κινητών τηλεφώνων.
• Όσον αφορά τη ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση, ήδη υπάρχει απαγόρευση που αφορά τη χρήση των κινητών τηλεφώνων από τους μαθητές κατά τις ώρες διδασκαλίας. Ως προς τη γενικότερη χρήση των κινητών τηλεφώνων εντός του σχολείου, είναι σηµαντικό, αντί μιας απαγόρευσης με αµφίβολα αποτελέσµατα, να υπάρξει µια προτροπή διαλόγου και θέσπισης κανόνων αυτοδέσµευσης από την κάθε εκπαιδευτική κοινότητα, με συµµετοχή όλων των παραγόντων της (εκπαιδευτικών – μαθητών – γονέων). Μέσα από την έκφραση απόψεων και τη συµµετοχή των μαθητών στον διάλογο, που είναι και η πεµπτουσία της λειτουργίας των μαθητικών κοινοτήτων, μπορεί να προκύψουν εξαιρετικές ιδέες και καλές πρακτικές για να αντιµετωπισθεί ένα σύγχρονο πρόβληµα, χωρίς εντάσεις και ακρότητες. Έτσι μπορεί να υπάρξει μια ουσιαστική συµβολή στην πρόληψη της θυµατοποίησης των μαθητών από τη χρήση κινητών τηλεφώνων, αλλά και στην αποτροπή συγκρούσεων και περαιτέρω παραβιάσεων που προκύπτουν συχνά λόγω της επιπόλαιας αντιµετώπισης του ζητήµατος. Για τον λόγο αυτό είναι σκόπιµο να υπάρξουν συγκεκριµένες οδηγίες του Υπουργείου προς όλα τα σχολεία.
Στον ανοικτό δηµόσιο διάλογο με όλα τα ενδιαφερόµενα μέρη, ο Συνήγορος του Παιδιού είναι διατεθειµένος, εφόσον προσκληθεί, να συµβάλει με τις απόψεις και την εµπειρία του.
Αναµένοντας τις σχετικές ενέργειες του Υπουργείου σας, είµαστε στη διάθεσή σας για συνεργασία και για κάθε πληροφορία ή διευκρίνιση σχετικά με το ζήτηµα.
Με τιµή,
Γιώργος Καµίνης, Συνήγορος του Πολίτη
Γιώργος Μόσχος, Βοηθός Συνήγορος για τα ∆ικαιώµατα του Παιδιού