Ισχυρά δικαιώματα στους καταναλωτές

Νέα ευρωπαϊκή Οδηγία για τις «πωλήσεις υπό πίεση», το ηλεκτρονικό εμπόριο κ.α.

Η νέα πρόταση θα εξασφαλίζει ότι οι καταναλωτές, όπου και αν πραγματοποιούν τις αγορές τους στην ΕΕ, θα λαμβάνουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με την τιμή και τις πρόσθετες επιβαρύνσεις και τέλη πριν υπογράψουν μια σύμβαση. Θα ενισχύσει την προστασία των καταναλωτών από την καθυστερημένη παράδοση και τη μη παράδοση, και θα χορηγήσει ισχυρά δικαιώματα στους καταναλωτές σε επίπεδο ΕΕ σε θέματα όπως οι περίοδοι υπαναχώρησης, οι επιστροφές εμπορευμάτων, οι επιστροφές χρημάτων, οι επισκευές, οι εγγυήσεις και οι καταχρηστικές ρήτρες.

Η προτεινόμενη οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών απλουστεύει 4 οδηγίες της ΕΕ για τα δικαιώματα των καταναλωτών και τις συγκεντρώνει σε ένα ενιαίο σύνολο κανόνων.

Στόχος της είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο στο πλαίσιο γενικής επανεξέτασης και αναβάθμισης των δικαιωμάτων των καταναλωτών της ΕΕ, όσον αφορά τις αγορές τους μέσω του διαδικτύου και στα εμπορικά καταστήματα. Σκοπός της είναι να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και παράλληλα να μειωθεί η γραφειοκρατία, η οποία περιορίζει την επιχειρηματική δραστηριότητα στα εθνικά σύνορα, με αποτέλεσμα να στερείται από τους καταναλωτές η μεγαλύτερη επιλογή και οι ανταγωνιστικές προσφορές. Οι τυποποιημένοι όροι καταναλωτικών συμβάσεων θα μειώσουν σημαντικά τις δαπάνες συμμόρφωσης – έως και 97% – για τους εμπόρους που δραστηριοποιούνται σε επίπεδο ΕΕ. Η προτεινόμενη οδηγία βελτιώνει την υφιστάμενη προστασία των καταναλωτών σε βασικούς τομείς στους οποίους υποβλήθηκαν πολλές καταγγελίες τα τελευταία χρόνια – όπως οι «πωλήσεις υπό πίεση». Προσαρμόζει τη νομοθεσία στις νέες τεχνολογίες και τις μεθόδους πώλησης, π.χ. m-commerce (εμπόριο μέσω κινητών επικοινωνιών) και ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί στο δικτυακό τόπο «e-bay». Υπάρχει ρητή απαίτηση στη νέα πρόταση για σαφείς πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών που πρέπει να τοποθετούνται εμφανώς στα σημεία πώλησης.

Βασικά δεδομένα και αριθμητικά στοιχεία

Το διαδίκτυο είναι ένα από τα εργαλεία που δίνει στους καταναλωτές τις περισσότερες δυνατότητες που είχαν ποτέ. Παρέχει πάρα πολλές πληροφορίες σχετικά με προϊόντα και τιμές και δίνει εύκολη πρόσβαση σε πολύ περισσότερες εταιρείες λιανικής πώλησης απ’ ό,τι θα μπορούσαν να έχουν ποτέ πριν. Ήδη 150 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ – το ένα τρίτο του πληθυσμού – ψωνίζουν μέσω του διαδικτύου. Έως σήμερα, μόνο 30 εκατομμύρια κάνουν διασυνοριακές ηλεκτρονικές αγορές στην ΕΕ.

Συνολικά τα άτομα που πραγματοποιούν διασυνοριακές αγορές δαπανούν κατά μέσο όρο 800 ευρώ ετησίως, δηλαδή συνολικά 24 δισ. ευρώ, γεγονός που αποδεικνύει τις τεράστιες δυνατότητες της εσωτερικής αγοράς, εάν περισσότεροι άνθρωποι είχαν εμπιστοσύνη και τολμούσαν να πραγματοποιήσουν αγορές πέρα από τα σύνορα της χώρας τους.

Οι κανόνες

Οι ισχύοντες κανόνες της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών προκύπτουν από τέσσερις οδηγίες της ΕΕ σχετικά με: τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές[i], τις πωλήσεις και εγγυήσεις[ii], τις εξ αποστάσεως συμβάσεις[iii] και τη σύναψη συμβάσεων εκτός εμπορικού καταστήματος[iv]. Οι οδηγίες περιλαμβάνουν ορισμένες ελάχιστες απαιτήσεις. Με την πάροδο του χρόνου, τα κράτη μέλη πρόσθεσαν κανόνες χωρίς συντονισμό μεταξύ τους, με αποτέλεσμα η νομοθεσία της ΕΕ για τις καταναλωτικές συμβάσεις να αποτελείται από 27 διαφορετικά σύνολα κανόνων, για παράδειγμα: διαφορετικές υποχρεώσεις πληροφόρησης, διαφορετικές περίοδοι υπαναχώρησης, των οποίων η διάρκεια ποικίλλει από 7 έως 15 ημέρες, και διαφορετικές υποχρεώσεις σε σχέση με τις επιστροφές χρημάτων και τις επισκευές.

Η οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών αφορά συμβάσεις πωλήσεων αγαθών και υπηρεσιών από επιχείρηση σε καταναλωτή (B2C). Γενικά, καλύπτονται όλες οι συμβάσεις, δηλαδή οι αγορές που πραγματοποιούνται σε ένα εμπορικό κατάστημα, από απόσταση ή εκτός του εμπορικού καταστήματος.

–       Πληροφορίες πριν από τη σύναψη της σύμβασης: η οδηγία υποχρεώνει τον έμπορο να παρέχει στον καταναλωτή σύνολο σαφών πληροφοριών για όλες τις καταναλωτικές συμβάσεις, ούτως ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να κάνει συνειδητές επιλογές, π.χ. τα κύρια χαρακτηριστικά του προϊόντος, τη γεωγραφική διεύθυνση και ταυτότητα του εμπόρου, την τιμή συμπεριλαμβανομένων των φόρων, όλες τις πρόσθετες επιβαρύνσεις αποστολής, παράδοσης ή ταχυδρομείου.

–       Κανόνες σχετικά με την παράδοση καιμετάθεση του κινδύνου στον καταναλωτή (επί του παρόντος δεν ρυθμίζεται σε επίπεδο ΕΕ): ο έμπορος είναι υποχρεωμένος να παραδώσει το εμπόρευμα στον καταναλωτή μέσα σε 30 ημερολογιακές ημέρες κατ’ ανώτατο όριο από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης. Ο έμπορος αναλαμβάνει τους κινδύνους και τα έξοδα για τη φθορά ή την απώλεια του εμπορεύματος έως τη στιγμή που θα το παραλάβει ο καταναλωτής. Σε περίπτωση καθυστέρησης της παράδοσης ή μη παράδοσης, ο καταναλωτής θα έχει δικαίωμα σε επιστροφή χρημάτων το ταχύτερο δυνατό και όχι αργότερα από 7 ημέρες από την καθορισμένη ημερομηνία παράδοσης• το δικαίωμα αυτό είναι νέο στα περισσότερα κράτη μέλη.

–       Περίοδοι υπαναχώρησης (πωλήσεις από απόσταση, π.χ. πωλήσεις μέσω διαδικτύου, κινητού τηλεφώνου, βάσει καταλόγου και «πωλήσεις υπό πίεση»): θέσπιση, σε επίπεδο ΕΕ, περιόδου υπαναχώρησης διάρκειας 14 ημερολογιακών ημερών, κατά τη διάρκεια των οποίων ο καταναλωτής μπορεί να αλλάξει γνώμη. Καθιέρωση εύχρηστου εντύπου υπαναχώρησης.

–       Επισκευές, αντικατάσταση, εγγυήσεις: για να δοθεί μεγαλύτερη βεβαιότητα, θα υπάρχει ένα και μοναδικό σύνολο μέτρων για όλους τους καταναλωτές οι οποίοι αγόρασαν ένα ελαττωματικό προϊόν (δηλαδή κατ’ αρχάς επισκευή ή αντικατάσταση, και κατόπιν μείωση της τιμής ή επιστροφή των χρημάτων).

–       Αθέμιτοι συμβατικοί όροι:νέα μαύρη λίστα αθέμιτων συμβατικών όρων οι οποίοι απαγορεύονται σε ολόκληρη την ΕΕ σε όλες τις περιπτώσεις και μια γκρίζα λίστα συμβατικών όρων σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίοι θεωρούνται αθέμιτοι εφόσον ο έμπορος δεν αποδεικνύει το αντίθετο.

Ενισχύθηκε επίσης η προστασία σε πολλούς τομείς, π.χ. :

–       ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί: σύμφωνα με την οδηγία οι γενικές υποχρεώσεις πληροφόρησης εφαρμόζονται επίσης στους πλειστηριασμούς, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών (e-auctions).

–       «Πωλήσεις υπό πίεση»: η προστασία από «πωλήσεις υπό πίεση» – πωλήσεις για τις οποίες οι διαπραγματεύσεις έγιναν εκτός του εμπορικού καταστήματος / «απευθείας πωλήσεις» ενισχύθηκε σημαντικά με νέο ευρύτερο ορισμό των συμβάσεων απευθείας πώλησης και άλλα μέτρα για την κάλυψη κενών. Σκοπός των διατάξεων αυτών είναι να δοθεί συνέχεια στο μεγάλο αριθμό καταγγελιών από καταναλωτές, κυρίως όσον αφορά τις περιπτώσεις «πωλήσεων υπό πίεση» στις οποίες δεν δόθηκε επαρκής ή καθόλου προστασία στους καταναλωτές.

Επόμενα στάδια

Για να αρχίσει να ισχύει η οδηγία για τα συμβατικά δικαιώματα, πρέπει να πρώτα να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ στο Συμβούλιο Υπουργών.

Για περισσότερες πληροφορίες (στην αγγλική γλώσσα):

http://ec.europa.eu/consumers/overview/cons_policy/index_en.htm

[i]Οδηγία 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές.

[ii] Οδηγία 1999/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με ορισμένες πτυχές της πώλησης και των εγγυήσεων καταναλωτικών αγαθών.

[iii] Οδηγία 97/7/ΕΚ για την προστασία των καταναλωτών κατά τις εξ αποστάσεως συμβάσεις.

[iv] Οδηγία 85/577/ΕΟΚ του Συμβουλίου για τη σύναψη συμβάσεων εκτός εμπορικού καταστήματος

Το συνέδριο, με θέμα την οδική ασφάλεια στις πόλεις, θα συγκεντρώσει περισσότερα από 600 άτομα. Παράλληλα με τον Antonio Tajani, Αντιπρόεδρο της Επιτροπής αρμόδιο σε θέματα μεταφορών, και τον Jacques Barrot, Αντιπρόεδρο της Επιτροπής αρμόδιο σε θέματα δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας, συμμετέχουν επίσης ο Γάλλος υφυπουργός μεταφορών Dominique Bussereau και ο Ιταλός υπουργός μεταφορών Altero Matteoli.

«Τα δύο τρίτα των τροχαίων ατυχημάτων και το ένα τρίτο των θανατηφόρων δυστυχημάτων σημειώνονται σε αστικές περιοχές. Αυτός ήταν ο λόγος που αποφασίσαμε να αφιερώσουμε τη δεύτερη Ευρωπαϊκή Ημέρα Οδικής Ασφάλειας στην οδική ασφάλεια στις πόλεις μας. Η συγκεκριμένη ημέρα αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία να ευαισθητοποιήσουμε τον Ευρωπαίο πολίτη στο θέμα αυτό» – τόνισε ο Αντιπρόεδρος Tajani, ο οποίος ενέταξε την οδική ασφάλεια στις προτεραιότητες των ενεργειών του.

Η εκδήλωση του Παρισιού για την οδική ασφάλεια στις αστικές περιοχές περιστρέφεται γύρω από τρία κύρια θέματα: τις ανάγκες των ευάλωτων χρηστών, όπως είναι οι πεζοί και οι οδηγοί δίτροχων οχημάτων, το χωροταξικό σχεδιασμό των πόλεών μας για μεγαλύτερη οδική ασφάλεια και τη βελτίωση της συμπεριφοράς των πολιτών ώστε να καλλιεργηθεί η πρόληψη.

Με τη εκδήλωση επιδιώκεται η βελτίωση της οδικής ασφάλειας στην πόλη μέσω ενός αρτιότερου διαλόγου μεταξύ όλων των χρηστών του αστικού οδικού δικτύου και μεταξύ των χρηστών και των αρμοδίων για τη λήψη αποφάσεων. Στο περιθώριο των συζητήσεων, σαράντα περίπου εκθέτες παρουσιάζουν τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί και τα σημαντικότερα επιτεύγματα που έχουν σημειωθεί στην Ευρώπη για να μετριασθεί η ανασφάλεια στους δρόμους.

Όπως και πέρυσι, πολλά κράτη μέλη συνδυάζουν την κεντρική αυτή εκδήλωση με τη διοργάνωση εκδηλώσεων σε εθνικό επίπεδο. Πληροφορίες για τις δράσεις αυτές διατίθενται στον επίσημο ιστότοπο της Ημέρας Οδικής Ασφάλειας.

Η πρώτη Ευρωπαϊκή Ημέρα Οδικής Ασφάλειας είχε ως θέμα τους νέους οδηγούς. Στο σχετικό συμπόσιο που είχε οργανωθεί στις Βρυξέλλες, οι νέοι είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν τις εμπειρίες τους και να διατυπώσουν προς τους φορείς και τους συνήθεις εταίρους της οδικής ασφάλειας αιτήματα για μεγαλύτερη ασφάλεια στους δρόμους της Ευρώπης.

1 σκέψη για το “Ισχυρά δικαιώματα στους καταναλωτές”

  1. Πασχαλίδης Γιώργος

    Τις προηγούμενες ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε πρόταση ενοποίησης και εναρμόνισης σε κοινό δίκαιο τεσσάρων κοινοτικών οδηγιών σε σχέση με την προστασία του καταναλωτή: πωλήσεις και εγγυήσεις, καταχρηστικοί γενικοί όροι συναλλαγών, πωλήσεις από απόσταση και πωλήσεις εκτός εμπορικού καταστήματος.
    Η πρόθεση της Επιτροπής είναι η διευκόλυνση των διασυνοριακών συναλλαγών υπό τη σκέπη ενός αυστηρά κοινού, πλέον, δικαίου και η τόνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στο θέμα του διασυνοριακού εμπορίου και της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας.
    Παρότι ο στόχος της Επιτροπής δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί θετικός, ο τρόπος που επιλέγει να επιτύχει την εναρμόνιση προκαλεί έντονους προβληματισμούς καθώς εκφράζεται από μια στροφή 180 μοιρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πεδίο της καταναλωτικής πολιτικής και νομοθεσίας.
    Η επιλογή της τακτικής της μέγιστης εναρμόνισης, δηλαδή της δημιουργίας ενός κοινού για τα κράτη μέλη καταναλωτικού δικαίου, το οποίο θα αφήνει μια μικρή μόνο χαραμάδα στα τελευταία για την ελάχιστη δυνατή ενίσχυση των οδηγιών με αυστηρότερους κανόνες, δημιουργεί υπόνοιες για τον αν η Επιτροπή χρησιμοποιεί την προστασία των καταναλωτών ως πρόσχημα, προκειμένου να προωθήσει τα συμφέροντα των εταιριών παροχής διασυνοριακών υπηρεσιών. Και το κυριότερο, αναμένεται να έχει και σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις:
    • Την ίδια την αδυναμία κάθε κράτους-μέλους να υιοθετεί αυστηρότερα μέτρα ενίσχυσης της προστασίας καταναλωτών, καθώς η κοινοτική οδηγία τώρα θα θέτει τα ανώτερα όρια ενώ μέχρι τώρα έθετε μόνο το minimum προστασίας. Το λεγόμενο σύστημα της ελάχιστης εναρμόνισης λειτουργεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια.
    • Τη μη λήψη υπόψη των ιδιαιτεροτήτων – σε επίπεδο κοινωνικό, οικονομικό και συναλλακτικών ηθών και πρακτικών – κάθε κράτους μέλους με άμεσο αποτέλεσμα το ανεφάρμοστο ορισμένων διατάξεων από ορισμένα κράτη-μέλη

    • Οι όποιες ελλείψεις – και ήδη υπάρχουν πολλές και σημαντικές στην πρόταση της Επιτροπής, όπως το δικαίωμα επισκευής, αντικατάστασης ή αποζημίωσης, ευθύνη του παραγωγού κ.α. – δε θα μπορούν πλέον να γίνονται αντικείμενο συμπλήρωσης και περεταίρω ενίσχυσης, με αποτέλεσμα να είναι άμεσα ορατός ο κίνδυνος ύπαρξης νομικών κενών τα οποία και δε θα μπορούν να καλυφθούν.

    Οι καταναλωτικές οργανώσεις αλλά και οι υπόλοιπες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οφείλουν να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο παραπάνω σύστημα της μέγιστης εναρμόνισης, επισημαίνοντας τους κινδύνους που περικλείει για την προστασία των καταναλωτών και να παρακολουθoύν τις εξελίξεις με προσοχή και εγρήγορση.
    Πασχαλίδης Γιώργος
    Μέλος του Πανελλαδικού Συμβουλίου των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ

Αφήστε ένα Σχόλιο

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Scroll to Top