Η νέα τραγωδία των μαζικών θανάτων πουλιών στη λίμνη Κορώνεια ήρθε να αναδείξει για μία ακόμη φορά το τρομερό κενό που υπάρχει όσον αφορά την προστασία περιοχών υψηλής οικολογικής αξίας της χώρας μας. Δεν είναι μόνο ο μεγάλος αριθμός πουλιών (πάνω από 7000, σύμφωνα με αναφορές της 9ης Σεπτεμβρίου) αλλά και η εκατόμβη των σπάνιων Αργυροπελεκάνων. Πάνω από 150 άτομα αυτού του διεθνώς απειλούμενου είδους είχαν βρεθεί μέχρι την περασμένη Πέμπτη νεκρά, φέρνοντάς το πιο κοντά στην πλήρη εξαφάνιση.
Οι πιθανότερες αιτίες που εξετάζονται μέχρι στιγμής είναι: α) κάποιο περιστατικό ρύπανσης από βιομηχανική μονάδα της περιοχής Λαγκαδά, β) κάποιο ιδιαίτερο περιστατικό σημειακής διάθεσης τοξικών αποβλήτων από κάποιο βυτίο, γ) κάποιο περιστατικό υπέρμετρης χρήσης αγροχημικών ουσιών και δ) η ανάπτυξη κάποιου τοξικού φυτοπλαγκτονικού οργανισμού, λόγω των υποβαθμισμένων ποιοτικών χαρακτηριστικών της λίμνης και ιδιαίτερα λόγω ευτροφικών φαινομένων (εκρήξεις φυτοπλαγκτού). Το γεγονός της περιβαλλοντικής καταπόνησης των πουλιών κατά το μεταναστευτικό τους ταξίδι μάλλον έχει αποκλειστεί, αφού σε παρόμοια περίπτωση τα νεκρά ζώα θα βρίσκονταν διασκορπισμένα σε όλη την επικράτεια και όχι εντοπισμένα σε μια μόνο λίμνη.
Συνεπώς, το πρόβλημα είναι είτε κάποιο έκτακτο περιστατικό ρύπανσης της λίμνης είτε κάποια φυσική αντίδραση του οικοσυστήματος στη χρόνια υποβάθμιση. Η λύση απελπισίας που προτείνεται από ειδικούς και μη είναι πλέον η εκδίωξη των πουλιών από την περιοχή με κάθε μέσο. Η Νομαρχία Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε μάλιστα χτες στο Νομαρχιακό Συμβούλιο ότι θα εγκαταστήσει κανονάκια για να διώχνει με το θόρυβο τα πουλιά.
Επιπλέον, όπως αποκαλύφθηκε χθες στο Ν.Σ. μετά από σχετική παρέμβαση του Νομαρχιακού Συμβούλου Μιχάλη Τρεμόπουλου, ψαράδες έχουν απελευθερώσει γόνο ψαριών στη λίμνη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σήμερα ψάρια, που αποτελούν τροφή και πόλο έλξης για τα πουλιά. Αυτό δεν στηρίζεται σε καμιά περιβαλλοντική μελέτη ούτε κανείς επιστήμονας ασχολήθηκε με το ζήτημα ώστε να δώσει το ΟΚ. Η αδυναμία της Νομαρχίας να ασχοληθεί όπως θα έπρεπε με το θέμα και να αναπτύξει ουσιαστικούς δεσμούς με τους ψαράδες, έχει το δικό της μερίδιο ευθύνης στο πρόβλημα.
Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα θα έπρεπε να μπορούσε να εντοπιστεί και να αντιμετωπιστεί από έναν υπεύθυνο φορέα περιβαλλοντικής διαχείρισης της περιοχής. Η Νομαρχία και γενικότερα η Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως είναι οργανωμένη σήμερα, δεν μπορεί να παίξει έναν τέτοιο ρόλο, καθώς δεν διαθέτει ειδικευμένο προσωπικό και ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης ή συντονισμού των αρμόδιων φορέων. Σε όλες τις σοβαρές χώρες, γι’ αυτό το λόγο έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν Φορείς Διαχείρισης περιοχών υψηλής οικολογικής αξίας, με ιδιαίτερα έντονο επιστημονικό έργο και καλή γνώση των φυσικών παραμέτρων κάθε περιοχής.
Τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά την κύρωση της Σύμβασης Ραμσάρ από τη χώρα μας, η θεσμική προστασία των υγροτόπων διεθνούς αξίας παραμένει σε εμβρυακή μορφή. Είναι ενδεικτικό ότι για την Κορώνεια και τη Βόλβη εκδόθηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση για τον καθορισμό των ορίων και για προστατευτικούς περιοριστικούς όρους δύο μόλις μέρες πριν τις πρόσφατες εθνικές εκλογές! Αλλά και το διοικητικό σύστημα που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να συσταθεί στα πλαίσια και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προστατευόμενων Περιοχών “NATURA 2000” όχι μόνο προχωρεί με απελπιστικά αργούς ρυθμούς αλλά υπονομεύεται συνεχώς τόσο από την προηγούμενη όσο και από τη σημερινή κυβέρνηση. Στους 25 περίπου Φορείς Διαχείρισης που συστήθηκαν τα τελευταία χρόνια από την προηγούμενη κυβέρνηση, τα Διοικητικά τους Συμβούλια μόλις άρχισαν να συνεδριάζουν, ανακαλύπτοντας πλειάδα προβλημάτων και δυσλειτουργιών. Με την κυβερνητική αλλαγή του Μαρτίου, το υποτυπώδες αυτό δίκτυο που έγινε απόπειρα να δημιουργηθεί, κατέρρευσε. Είναι ήδη γνωστές οι επιστολές που έχουν αποσταλεί στο ΥΠΕΧΩΔΕ από μεγάλες περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας μας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού για την κατάρρευση του συστήματος περιβαλλοντικής προστασίας και ιδιαίτερα για την παύση λειτουργίας του πρώτου Φορέα Διαχείρισης που λειτούργησε στη χώρα μας, του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου και την ασυδοσία στις παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας που ακολούθησε.
Η σημερινή πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ επιδεικνύει μια ανεπανάληπτη αναβλητικότητα να ασχοληθεί με το ζήτημα των Φορέων Διαχείρισης, αφήνοντάς το αρχικά μετά τους Ολυμπιακούς και τώρα –σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες– μετά τους Παραολυμπιακούς αγώνες! Η μόνη κίνηση που έχει κάνει είναι να ανακοινώσει την παύση των Διοικητικών Συμβουλίων (άρθρο 10 παρ.2 του Ν. 3260/2004 «Ρυθμίσεις του συστήματος προσλήψεων και θεμάτων δημόσιας διοίκησης» ΦΕΚ Α’ 151), προϊδεάζοντας προφανώς για γενικότερες αλλαγές, όποτε βρει χρόνο! Ως τότε ας πεθαίνουν οι Αργυροπελεκάνοι. Αυτοί άλλωστε δεν ψηφίζουν! Ή μήπως τελικά το κάνουν μέσω όσων από εμάς διατηρούν ακόμη τέτοιες ευαισθησίες;