Οι ΓΤΟ της δεύτερης και τρίτης γενεάς
Μετά την αμετάβλητη απόρριψη των στόχων της γενετικής τροποποίησης με «αγρονομικά πλεονεκτήματα» στα καλλιεργήσιμα φυτά, γίνεται τώρα με μεγάλες υποσχέσεις η προσέλκυση στο τομέα των «non food», για να επιτευχθεί η αποδοχή της γενετικής μηχανικής από τους καταναλωτές.
Στη λεγόμενη δεύτερη γενεά απαριθμούν φυτά τα οποία με τη γενετική τους τροποποίηση μπορούν να παράγουν κάθε είδους φαρμακευτικές ουσίες (PMP: plant made pharmaceuticals) καθώς και θεραπευτικά τρόφιμα (functional food) π.χ. γάλα και ζωικά προϊόντα με ωμέγα-3 λιπαρό οξύ (από ψάρι).
Στη τρίτη γενεά (σε ερευνητικό στάδιο) ανήκουν διαγονιδιακοί οργανισμοί που μπορούν να παράγουν βιομηχανικές πρώτες ύλες (PMI: plant made industrial), όπως π.χ. αλλαγμένο άμυλο, μειωμένη λιγνίνη για την παρασκευή χαρτιού, «ενεργητικά φυτά», «ενζυμικά φυτά», «φυτικό πλαστικό», «μετάξι αράχνης» κ.α. Η καλλιέργεια διαγονιδιακών φυτών για τη παραγωγή φαρμάκων σε υπαίθριες εκτάσεις αμφισβητείται έντονα, σ’ αντίθεση με τη παραγωγή σε «κλειστά δοχεία» – με ΓΤ βακτηρίδια. Υπάρχει ο κίνδυνος να παραμείνουν στο έδαφος πολύ δραστικές φαρμακευτικές ουσίες –με την ανεξέλεγκτη μεταφορά- και να καταλήξουν στα τρόφιμα. Το 2002 βρέθηκε ήδη στις ΗΠΑ φαρμακολογικό δραστικό καλαμπόκι σε μια παρτίδα ποιοτικής σόγιας.
Οι εταιρίες που ερευνούν τα φυτά αυτά, υπόσχονται, ότι τα PΜP και PMI έχουν τα παρακάτω πλεονεκτήματα:
• Απλή και οικονομικά συμφέρουσα παραγωγή,
• αποφυγή ζωικών και ανθρώπινων υπολειμμάτων συγκριτικά με συμβατικές ουσίες εμβολίων (ορός αίματος),
• ελαστική προσαρμογή στην αγορά σχετικά με τη ποσότητα παραγωγής,
• αποφυγή μεταβολιτών από την ανταλλαγή της ύλης βακτηριδίων της «κλειστής» παραγωγής.
Επίσημη εκτίμηση των επιπτώσεων
Μια μελέτη του Γραφείου Εκτίμησης Τεχνολογικών Επιπτώσεων (TAB) του γερμανικού κοινοβουλίου για το θέμα της δεύτερης και τρίτης γενεάς ΓΤΟ, κατέληξε στο παρακάτω συμπέρασμα:
• Κανένας ΓΤ οργανισμός της δεύτερης και τρίτης γενεάς δεν έχει έως τώρα έγκριση για την αγορά, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι για τα PMI (20% των πειραματικών αιτήσεων).
• Δεν αναμένεται μία οικονομικά συμφέρουσα παραγωγή, διότι τα μεταλλαγμένα φυτά πάσχουν από βλάβες στην ανάπτυξη τους και ασθενούν τα ίδια από τις δραστικές ουσίες που είναι αναγκασμένα να παράγουν.
• Δεν είναι δυνατή η ποιοτική καλυτέρευση των δραστικών ουσιών εξαιτίας της απρόβλεπτης και ασταθούς φυτικής παραγωγής.
• Για τα ΓΤ φυτά που παράγουν φαρμακευτικές ουσίες, δεν μπορεί να ισχύσει συνολικά το νομικό πλαίσιο διότι με τη σημερινή λογική των ρυθμίσεων επιτρέπεται η έγκριση μόνο, όταν επιβεβαιώνεται η μη «επικινδυνότητα» για το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων.
• Δεν υπάρχει κανένα σύστημα για τα υποχρεωτικά «μέτρα για το περιορισμό της επιμόλυνσης».
• Αναφορικά με τους απρόβλεπτους κινδύνους θα πρέπει να ανοίξει ένας ευρύτερος διάλογος για τα «κοινωνικά οφέλη» και τη κρατική στήριξη της έρευνας αυτής.
Πηγή: Arnold Sauter, μέλος του ΤΑΒ (γραφείο εκτίμησης τεχνολογικών επιπτώσεων του γερμανικού κοινοβουλίου), GID No.127,σελ. 31, 2006.
Φυτά ως φαρμακευτικά εργοστάσια
Η παραγωγή βιολογικών δραστικών ουσιών από διαγονιδιακά φυτά με την ονομασία «Bio Pharming» και «Molecular Pharming» έχει μια ανοδική τάση στην έρευνα της γενετικής μηχανικής. Η Ε.Ε. στηρίζει π.χ. με 12 εκατ. ευρώ την «PLANTA Consortium» στην οποία συνεργάζονται 39 φορείς από την Ε.Ε. και την Αφρική, για την ανάπτυξη εμβολίων ενάντια στο «Aids, διαβήτη, λύσσα και φυματίωση». Στις περιπτώσεις αυτές μεταφέρονται ανθρώπινα γονίδια σε φυτά (ρύζι, καλαμπόκι, καπνό, ελαιοπαραγωγικά φυτά κ.α.) και στη συνέχεια εξάγονται απ’ αυτά η ανάλογη πρωτεΐνη, ένζυμα η αντισώματα τα οποία επεξεργάζονται σε φάρμακα. Παγκοσμίως δοκιμάζονται κλινικά (σε ανθρώπους) ήδη 15 (Μάιος 2005) φαρμακευτικές ουσίες από Γ.Τ. φυτά και μερικά βρίσκονται λίγο πριν την είσοδό τους στην αγορά. Η ανακοίνωση του ΤΑΒ (βλέπε επάνω) έχει βγάλει το συμπέρασμα ότι η εξέλιξη των «φυτών για διατροφικά εμβόλια» – όπως π.χ. η «μπανάνα εμβόλιο», η «πατάτα για τη χολέρα»- είναι τεχνικά «εξολοκλήρου απαράδεκτα», ένεκα της αστάθειας και της ανεξέλεγκτης δόσης των δραστικών ουσιών.
Για το λόγο αυτό αναμένεται στη Γερμανία με ενδιαφέρον η πρώτη πειραματική καλλιέργεια πατάτας με γονίδια με βακτηρίδια χολέρας, την οποία ανακοίνωσε το Πανεπιστήμιο του Ρόστοκ. Έως σήμερα έχουν κατατεθεί 1800 διαμαρτυρίες.
Πηγή:ΤΑΒ, γραφείο εκτίμησης τεχνολογικών επιπτώσεων (TAB) του γερμανικού κοινοβουλίου TAZ, 17.05.06, Hanna Gersmann
Διαφυγή γονιδίων στη φύση
Το «Κέντρο ασφάλειας τροφίμων στην Ουάσιγκτον» έκανε κριτική στο Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) για την έλλειψη μέτρων ασφάλειας στην διαδικασία έγκρισης πειραματικής καλλιέργειας καινούργιων ΓΤ φυτών σε χιλιάδες εκτάρια καλλιεργήσιμης έκτασης το χρόνο. Ιδιαίτερα κατακρίνεται ότι στη μελέτη ασφάλειας δεν προβλέπεται ο έλεγχος του κινδύνου της επιμόλυνσης σε είδη ποικιλιών των γειτονικών κτημάτων και ότι οι αποστάσεις ασφάλειας είναι τελείως ανεπαρκείς για να αποτρέψουν την εξάπλωσή τους. Έχει γίνει γνωστό, ότι πολλές από τις πειραματικές καλλιέργειες έχουν διακοπεί χωρίς να καταστραφούν τα φυτικά υπολείμματα και χωρίς να δηλωθούν επίσημα, έτσι ώστε να είναι τελείως άγνωστο ποίες γονιδιακές αλληλουχίες παραμένουν στο έδαφος. Με μία λίστα συμβουλών απαιτείται από το USDA να επιβάλει αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης διαφυγής ΓΤΟ.
Πηγή: Center for Food Safety, Ουάσινγκτον D.C., Dooug Garian- Sherman.
Monsanto: Όλα για τους αγρότες
Η αμερικανική πολυεθνική εταιρία Monsanto ανακοίνωσε μια νέα πρωτοβουλία, με την οποία οι αμερικανοί αγρότες που ήδη χρησιμοποιούν τη σημερινή ΓΤ σόγια της Monsanto (ανθεκτική σε ζιζανιοκτόνο) θα «βραβευτούν». Για το σκοπό αυτό ίδρυσε την «Πρωτοβουλία αμερικανών αγροτών σόγιας», στην οποία όσοι αγρότες θα συμμετέχουν, θα «προτιμηθούν στη παροχή» νέων προϊόντων γενετικής μηχανικής.
Εκτός αυτού η Monsanto θέλει να υποστηρίξει με χρηματοδότηση ένα «πρόγραμμα προστασίας κινδύνων» για αυτούς τους αγρότες που θα καλλιεργήσουν δύο φορές -σε μία καλλιεργητική περίοδο- RoundupReady σόγια. Στις ΗΠΑ στο 90% των εκτάσεων της καλλιέργειας σόγιας φύονται ήδη προϊόντα της πολυεθνικής εταιρίας.
Πηγή: St.- Louis Post-Dispatch, 09.03.06.GENET-news, www.genet-info.org
Κινδυνεύουν οι γαιοσκώληκες
Υπολείμματα Γ.Τ. καλαμποκιού στο έδαφος επιδρούν αρνητικά στο πολλαπλασιασμό των γαιοσκωλήκων, δηλαδή επιδρούν στο στάδιο της νύμφης. Η διαπίστευση αυτή προέρχεται από δανούς επιστήμονες, οι οποίοι ζητούν ακόμα περισσότερη έρευνα του φαινομένου αυτού, ένεκα της βασικής σημασίας των γαιοσκωλήκων στο οικοσύστημα του εδάφους.
Πηγή: Applied Soil Ecology, 32, 06
Διαμαρτυρία για τη «μεταλλαγμένη δαμασκηνιά»
Μια παγκόσμια κινητοποίηση διαμαρτύρεται ενάντια στη είσοδο για εμπορική χρήση της πρώτης Γ.Τ. δαμασκηνιάς, που έχει ανακοινωθεί από το Υπουργείο Γεωργίας (USDA) των ΗΠΑ.
Με τη γνωστοποίηση αυτή καλούνται οι καταναλωτές να συμμετάσχουν στη κινητοποίηση αυτή «to lobby our fruit industry» με την αποστολή του αιτήματος στις τοπικές εταιρίες και στους συνεταιρισμούς οπωροφόρων δέντρων, για την αποστολή επιστολής διαμαρτυρίας προς την USDA.
Περισσότερες πληροφορίες και μία πρότυπη επιστολή θα βρείτε στο: www.GMOstop.org σε αγγλική γλώσσα.
Η γενετική τροποποίηση της ποικιλίας της δαμασκηνιάς έχει μία ανθεκτικότητα ενάντια στην ίωση της δαμασκηνιάς «plum pox». Οι πειραματικές καλλιέργειες πραγματοποιήθηκαν στην Ισπανία και στη Ρουμανία. Στη Ρουμανία διαπιστώθηκε ότι οι πειραματικές καλλιέργειες έγιναν άμεσα κοντά στο «κέντρο προέλευσης του γενετικού υλικού» της δαμασκηνιάς και δεν ελήφθησαν υπόψη οι κανονισμοί της ΕΕ. Ο προβληματισμός των ΓΤ οπωροφόρων δέντρων είναι ιδιαίτερα ανυπολόγιστος ένεκα της μακροβιότητάς τους.
Πηγή: Adrian Bebb, FoE, 6.07.06