Περιβαλλοντικές επιπτώσεις αεροπορικών μεταφορών

Τα αεροδρόμια αποτελούν κέντρα εκπομπής καυσαερίων και θορύβου, λόγω της εναέριας και επίγειας κίνησης των αεροσκαφών που συγκεντρώνουν.

Η αεροπορία υπολογίζεται ότι ευθύνεται για το 2,5% του συνολικού διοξειδίου του άνθρακα που προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων – του αερίου που κυρίως ευθύνεται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Οι αεροπορικές μεταφορές ευθύνονται επίσης για το 20% του συνολικού θορύβου που προέρχεται από τα μεταφορικά συστήματα. Καθώς δε, αποκτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στις υπεραστικές μετακινήσεις και επικρατεί η χρήση των αεριωθούμενων κινητήρων (jet) στα α/φη, οι εκπομπές θορύβου παρουσιάζουν σημαντική αύξηση και αποτελούν το κυρίαρχο θέμα στις περιοχές κοντά στα αεροδρόμια. Από τις βασικότερες επιπτώσεις του αεροπορικού θορύβου στον άνθρωπο είναι οι διαταραχές στον ύπνο, η μείωση της ακοής και η έλλειψη συγκέντρωσης.

Εφαρμοσμένα μέτρα για τον περιορισμό των επιπτώσεων

Στο αεροδρόμιο του Μονάχου κατασκευάστηκε ένα ειδικά μονωμένο από ηχητικής άποψης υπόστεγο, για τις εργασίες συντήρησης των αεροσκαφών. Σχεδιάστηκε ώστε να μπορεί να εξυπηρετεί αεροσκάφη της τάξης μεγέθους του Boeing 747.

Στο ίδιο αεροδρόμιο επίσης, λειτουργούν συστήματα παρακολούθησης της ποιότητας αέρα αλλά και του θορύβου. Βάσει των αποτελεσμάτων των μετρήσεων θορύβου ο αερολιμένας προβαίνει σε αλλαγές στις πορείες αναχώρησης των αεροσκαφών.

Το αεροδρόμιο του Όσλο είναι όχι μόνο το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της Νορβηγίας αλλά και ένας από τους μεγαλύτερους εργασιακούς χώρους της χώρας. Κατά το έτος 2002 το αεροδρόμιο προέβη στη μόνωση 221 κατοικιών γύρω από αυτό, ενώ εκτιμάται ότι ακόμη 130 κατοικίες βρίσκονται μέσα στη ζώνη θορύβου που επιβάλλει τη μόνωσή τους.

Στα αεροδρόμια του Heathrow και του Gatwick έχουν επιτύχει το 30% των επιβατών να φτάνει με τα μέσα δημόσιας μεταφοράς ώστε να περιορίζονται οι εκπομπές αερίων ρύπων από μετακινήσεις με Ι.Χ. .

Τα αεροδρόμια του Σίδνεϋ και του Τόκιο εφαρμόζουν ολοκληρωτική απαγόρευση των πτήσεων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Για τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια προκύπτει, ότι αυτά της Μ. Βρετανίας εφαρμόζουν τους πιο αυστηρούς περιορισμούς. Το καθεστώς των περιορισμών στα αεροδρόμια του Παρισιού, του Άμστερνταμ και της Φρανκφούρτης στηρίζεται στο πιστοποιητικό θορύβου του ICAO των α/φών. Στην Ασία τα αεροδρόμια της Μπανγκόκ, της Σιγκαπούρης και τα νέα αεροδρόμια του Χονγκ – Κονγκ και της Κουάλα Λαμπούρ δεν έχουν νυχτερινούς περιορισμούς. Τα βασικά αεροδρόμια των ΗΠΑ δεν εφαρμόζουν νυχτερινούς περιορισμούς, για τους περισσότερους τύπους αεροσκαφών.

Στην Ελλάδα δεν εφαρμόζεται σε κανένα αεροδρόμιο περιορισμός πτήσεων κατά τη διάρκεια της νύχτας, με εξαίρεση το αεροδρόμιο της Ζακύνθου. Στο συγκεκριμένο αεροδρόμιο απαγορεύονται οι νυχτερινές πτήσεις από το 1993 και μετά, προκειμένου να επιτευχθεί ολοκληρωμένη και αποτελεσματική ακουστική προστασία της χελώνας Caretta-caretta (C-c) που ζει και αναπαράγεται στο βιότοπο του κόλπου του Λαγανά της Ζακύνθου. Η αναγκαιότητα της συγκεκριμένης απαγόρευσης προέκυψε κατόπιν μελετών που εκπονήθηκαν για λογαριασμό της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) και του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ) ενώ εκτός του παραπάνω περιορισμού εφαρμόσθηκε και πλήρης απαγόρευση των αεροσκαφών του Κεφαλαίου 2 (παλαιά θορυβώδη αεροσκάφη) καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, όταν ακόμη ο περιορισμός δεν ίσχυε στα υπόλοιπα αεροδρόμια. Με την απαγόρευση των νυχτερινών πτήσεων σημειώνεται σημαντική αύξηση της συχνότητας εξόδου των θηλυκών C-c από τη θάλασσα και της φωλεοποίησης στον Αν. Λαγανά ενώ δεν σημειώνεται αντίστοιχη στις υπόλοιπες παραλίες.

Μια από τις επιχειρησιακές λειτουργίες εδάφους που προκαλεί θόρυβο σε ένα αεροδρόμιο είναι οι δοκιμές κινητήρων των αεροσκαφών. Για το λόγο αυτό σε όλα τα ελληνικά αεροδρόμια εφαρμόζεται περιορισμός των δοκιμών κινητήρων των αεροσκαφών κατά τη διάρκεια της νύχτας ενώ οι θέσεις για δοκιμές κινητήρων επιλέγονται λαμβάνοντας υπόψη και την απόσταση από κατοικημένες περιοχές.

Ιδιαίτερες διαδικασίες μείωσης θορύβου εφαρμόζονται στο αεροδρόμιο “Ελευθέριος Βενιζέλος”.

Η φορολόγηση των πτήσεων για τις οποίες υπάρχει διαθέσιμη εναλλακτική λύση – τρένο υψηλών ταχυτήτων – είναι ένα μέτρο που ήδη εφαρμόζεται στη Σουηδία με στόχο την αλλαγή στον τρόπο μεταφοράς προς την κατεύθυνση ενίσχυσης μέσων πιο φιλικών στο περιβάλλον.

Τέλος, η τηλεδιάσκεψη είναι ένας τρόπος με τον οποίο απαντά η σύγχρονη τεχνολογία, προς την κατεύθυνση μείωσης των αεροπορικών μετακινήσεων. Η τηλεδιάσκεψη γίνεται γρήγορα μια βιώσιμη εναλλακτική λύση σε μια ιδιαίτερη μερίδα, αυτή του επιχειρηματικού ταξιδιού. Είναι ιδιαίτερα πιθανό ότι μέρος της αύξησης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην αγορά της συγκεκριμένης τεχνολογίας, θα αντανακλάται σε μείωση μετακινήσεων στον τομέα των αερομεταφορών.

Δέσποινα Κετογλίδου,
Τοπ. Μηχ/κός – Συγκοινωνιολόγος