Η συγκέντρωση, η συνωμοσία, η δολοφονική επίθεση, η τρελή πορεία του τρίκυκλου, οι τελευταίες στιγμές στο ΑΧΕΠΑ. Σελίδες από το χρονικό της δολοφονίας του γιατρού, αθλητή, βουλευτή κι αγωνιστή της ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη θα αναβιώσουν στους χώρους της Θεσσαλονίκης, που φέρουν το βάρος της Ιστορίας, μέσα από μια δράση που ετοιμάζει το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ξετυλίγοντας τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων εκείνου του Μαΐου του 1963.
Η Δράση «Ζ» του ΚΘΒΕ, που έχει προγραμματιστεί για το Σάββατο 26/5/2012, θα ξεκινήσει στις 8 μ.μ. από τη συμβολή των οδών Ερμού & Βενιζέλου, το σημείο όπου βρίσκεται και το μνημείο Γρηγόρη Λαμπράκη. Στην εκδήλωση, θα παραστεί ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός ο οποίος θα απαγγείλει χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο του «Ζ», ενώ από οθόνες που θα εγκατασταθούν στο σημείο θα προβάλλονται πλάνα από την ομώνυμη ταινία του Κώστα Γαβρά. Παράλληλα, θα εκφωνηθούν ομιλίες από τον γιό του αγωνιστή, Γρηγόρη Λαμπράκη, από τον πολιτικό, δημοσιογράφο και συγγραφέα Γιώργο Ρωμαίο (του οποίου η μαχητική του αρθρογραφία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη των γεγονότων) και θα αναγνωσθεί χαιρετισμός του Κώστα Γαβρά.
Στη συνέχεια, θα γίνει θεατρική αναπαράσταση των γεγονότων της ημέρας εκείνης από ηθοποιούς του Κ.Β.Θ.Ε., σπουδαστές της Δραματικής Σχολής και εθελοντές που παίρνουν μέρος στη «Δράση Ζ», ενώ θα ακολουθήσει μια συμβολική πορεία με αναμμένα κεριά, από το πεζοδρόμιο (η οποία δεν θα διακόψει την κυκλοφορία των αυτοκινήτων) με διαδρομή από το σημείο του δρώμενου και κατεύθυνση προς τις οδούς Βενιζέλου και Εγνατία.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής, επί της οδού Εγνατίας θα γίνουν δύο στάσεις: μία στάση -φόρος τιμής στον βουλευτή Γιώργο Τσαρουχά (που δέχτηκε και αυτός επίθεση εκείνη την ημέρα) και μία ακόμη στάση για να ακουστεί το τραγούδι «Μέρα Μαγιού», από τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. (Είναι το τραγούδι με το οποίο, πάνω από 500.000 κόσμου, συνόδευσαν τη σορό του Γρηγόρη Λαμπράκη στην κηδεία του, αν και ο «Επιτάφιος» γράφτηκε από τον Γιάννη Ρίτσο τον Μάιο του 1936, με αφορμή την αιματηρή καταστολή της διαδήλωσης των απεργών καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη).
Τέλος, η πορεία θα καταλήξει στην είσοδο του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, όπου ο Γρηγόρης Λαμπράκης εξέπνευσε τέσσερις ημέρες μετά την επίθεση, για να αποθέσουν οι συμμετέχοντες λουλούδια και κεριά στο σημείο που θα ολοκληρωθεί η «Δράση Ζ».
Τη δράση επιμελήθηκαν ο Γρηγόρης Καραντινάκης και ο Γιάννης Ρήγας. Θα συμμετάσχουν ως ομιλητές ο Βασίλης Βασιλικός, μέλη της οικογένειας Λαμπράκη, ο γιος του Γρηγόρης και η χήρα του Ρούλα, καθώς και ηθοποιοί του ΚΘΒΕ, μαθητές της Δραματικής Σχολής και εθελοντές που θα πάρουν μέρος στην αναβίωση της δολοφονίας και των γεγονότων που ακολούθησαν. Σε οθόνη θα προβάλλονται αποσπάσματα από την ταινία του Κώστα Γαβρά, ενώ στη δράση θα υπάρχει και τρίκυκλο, το οποίο οι άνθρωποι του ΚΘΒΕ εντόπισαν και έφεραν από την Αθήνα.
Από τη Βενιζέλου θα ξεκινήσει θεατρική πορεία, η οποία μέσω της Εγνατίας θα κατευθυνθεί στο ΑΧΕΠΑ, όπου οι συμμετέχοντες θα αφήσουν λουλούδια και κεριά. «Σε συνεννόηση και με την Τροχαία, την οποία και ευχαριστούμε, η πορεία θα περάσει από το πεζοδρόμιο, διότι δεν θέλουμε να παρεμποδίσουμε την κυκλοφορία. Θα είναι ένας επιτάφιος θρήνος για τον Γρηγόρη Λαμπράκη με αναμμένα κεριά και με το σήμα της ειρήνης σε μεγάλο πανί που θα κρατάνε μαθητές», εξηγεί στον «ΑτΚ» ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ, Σωτήρης Χατζάκης, συμπληρώνοντας: «Είναι μία από τις δράσεις μας για την επέτειο των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης, γιατί πιστεύουμε ότι η ιστορική μνήμη είναι ό,τι πιο σημαντικό για το μέλλον του τόπου».
Ο διευθυντής του ΚΘΒΕ έχει την έγνοια ότι το θέατρο σε τέτοιες εποχές οφείλει να συμβάλει στην κοινωνική και συλλογική αυτογνωσία: «Δεν κομματικοποιείται η δράση ούτε παίρνουμε πολιτική θέση, δεν λέμε ότι η Αριστερά είναι από δω ή η Δεξιά, εξάλλου δεν μας αφορά αυτό τη στιγμή αυτή, μας αφορά ότι μια φυσιογνωμία υπέρ της ειρήνης είναι απαραίτητο να παραμένει εμβληματική σε μία εποχή όπως η δική μας. Πρόθεσή μας δεν είναι να πούμε ποιος είναι ο καλός ή ο κακός της υπόθεσης, αλλά να δούμε την εμπλοκή ενός λαού σε μία τραγωδία με αριστερούς, δεξιούς, κεντρώους σαν θραύσματα ενός μεγάλου τραγικού έργου. Δεν πιστεύω πια σ’ αυτούς τους διαχωρισμούς σαν άνθρωπος της τέχνης, οπότε είναι καλό η αυτογνωσία να έρθει να καθάρει αυτήν την πράξη, να δημιουργήσει προϋποθέσεις μνήμης, να αναδείξει τη σημασία της πίστης στην ειρήνη. Εχουμε δει πρόσφατα βιαιοπραγίες, προπηλακισμούς. Εμείς αντιπροτείνουμε την ειρήνη και τη δημιουργική επεξεργασία του θυμού που οδηγεί στη βία, προτείνουμε το ενωτικό στοιχείο ως κυρίαρχο. Το θέατρο αυτό κάνει: επουλώνει τις πληγές τις κοινωνίας, αυτοθεραπεύεται και θεραπεύει. Επισημαίνοντας τη σημασία της ειρήνης και το ενωτικό μήνυμα, κλείνουμε μία ρωγμή του παρελθόντος».
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης με την προσωπικότητα και τη δράση του παραμένει και σήμερα ένα σύμβολο της Δημοκρατίας και του αγωνιζόμενου ανθρώπου κατά της πολιτικής καταπίεσης. Η ζωή και ο θάνατος του ενέπνευσαν τον συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό στο περίφημο πολιτικό του μυθιστόρημα με τον τίτλο «Ζ», το οποίο μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά το 1969, με πρωταγωνιστές τον Υβ Μοντάν (στο ρόλο του Λαμπράκη), τον Ζαν- Λουί Τρεντινιάν (στο ρόλο του ανακριτή Σαρτζετάκη) και την Ειρήνη Παπά (στο ρόλο της συζύγου του Λαμπράκη)
Οι Οικολόγοι Πράσινοι Θεσσαλονίκης χαιρετίζουν την πρωτοβουλία του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος να τιμήσει τη μνήμη του αγωνιστή της ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη, και καλούν τα μέλη και τους φίλους τους να συμμετέχουν στην εκδήλωση. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης μπορεί να θεωρηθεί ως πρωτεργάτης της εφαρμογής της έννοιας της “μη βίας” στην Ελλάδα, κάτι που για τους Οικολόγους Πράσινους έχει ιδιαίτερη σημασία.