Μια άγνωστη, «αόρατη» ρύπανση, που εκτείνεται σε όλη την ελληνική ακτογραμμή, αλλά και στις θάλασσες και τους ωκεανούς παγκοσμίως, προκαλείται από τα εκατομμύρια τόνους πλαστικών που απορρίπτονται ανεξέλεγκτα κάθε χρόνο. Μέσα από ποτάμια, ρέματα και απορροές, αλλά και μέσω του αέρα, καταλήγουν στη θάλασσα η οποία αποτελεί δυστυχώς τον τελικό αποδέκτη όλων αυτών. Η κατάσταση έχει φτάσει σε σημεία άκρως ανησυχητικά, αποτελώντας μόνιμο κίνδυνο για τα οικοσυστήματα, την υγεία των θαλασσών, των προστατευόμενων ειδών που ζουν σε αυτές, αλλά και των ανθρώπων.
Σύμφωνα με μία νέα δια-μεσογειακή έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, εκτιμάται ότι περίπου 250 δισεκατομμύρια μικροσωματίδια πλαστικού επιπλέουν στη Μεσόγειο. Εκτιμάται επίσης, ότι όλοι οι οργανισμοί που τρέφονται με ψάρια, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, περιέχουν σε κάποιο βαθμό μικροπλαστικές ίνες στον σωματικό τους ιστό, καθώς οι μικροσκοπικές ίνες πλαστικού εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και τελικά μέσα από αυτήν καταλήγουν και στον άνθρωπο.
Με στόχο την εκτίμηση της διασποράς μικροπλαστικών ινών στις ελληνικές ακτές, η επιστημονική ομάδα του «Αρχιπελάγους» διεξήγαγε έρευνα σε 110 παραλίες της Ελλάδας. Από τα δείγματα άμμου διαχωρίστηκαν τα μικροσκοπικά πλαστικά και εν συνεχεία έγινε ανάλυση για να καθοριστεί ο τύπος τους με τη μέθοδο υπέρυθρης φασματοσκοπίας μετασχηματισμού Fourier.
Τα αποτελέσματα της έρευνας κρίνονται ανησυχητικά, αφού όλες οι παραλίες που ελέγχθηκαν περιέχουν στο ίζημά τους, άλλες σε μικρό και άλλες σε πολύ υψηλό επίπεδο, μικροσκοπικές ίνες πλαστικού. Η ρύπανση δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των αστικών κέντρων, αφού σε παραλίες απομακρυσμένων και ακατοίκητων νησιωτικών περιοχών παρατηρήθηκαν επίπεδα ρύπανσης ανάλογα με αυτά των ακτών της Αττικής.
Μέσος όρος & μέγιστη συγκέντρωση μικροπλαστικών ινών σε ιζήματα από επιλεγμένες ελληνικές παραλίες (έρευνα από το Αρχιπέλαγος Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας, 2008-2009)
Εκτιμάται ότι το 80-90% των απορριμμάτων που καταλήγουν στη θάλασσα προέρχεται από χερσαίες πηγές. Στην Ελλάδα, ως επί το πλείστον προέρχονται από τις εκατοντάδες παράνομες χωματερές που λειτουργούν στα νησιά και στις παράκτιες περιοχές. Μέσω του αέρα και των βροχών, τα απορρίμματα καταλήγουν στις θάλασσες.
Εκτός όμως από αυτή την ορατή συσσώρευση απορριμμάτων, καταγράφεται πλέον και είναι μετρήσιμη η διάσπαση των υλικών, κατά την οποία ελευθερώνονται δισεκατομμύρια μικροσκοπικές – αόρατες – ίνες πλαστικού που απειλούν τόσο το οικοσύστημα όσο και την ανθρώπινη υγεία. Σε αντίθεση με την αντίληψη που επικρατούσε τα προηγούμενα χρόνια ότι το πλαστικό παραμένει άθικτο για αιώνες, στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι τύποι πλαστικού, βοηθούμενοι από την ηλιακή ακτινοβολία και το αλάτι θρυμματίζονται μέσα σε διάστημα μηνών (ή ακόμα και σε λίγες εβδομάδες, ανάλογα με τον τύπο πλαστικού).
Τι γίνεται όμως, με το πλαστικό που εξαφανίζεται από μπροστά μας; Τα πλαστικά, θρυμματίζονται σε πολυάριθμα μικρά και μικροσκοπικά κομμάτια τα οποία καταλήγουν να πλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας και να ενσωματώνονται στα οικοσυστήματα. Τα μικροπλαστικά συσσωρεύονται επίσης και στα θαλάσσια ιζήματα και τις παραλίες. Πρόκειται για μία ραγδαία αυξανόμενη απειλή, καθώς η διασπορά αυτών των μικροσκοπικών ινών είναι πολύ μεγάλη. Ο κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία, αν και προφανής, ακόμη δεν έχει αποσαφηνιστεί, αφού πρόκειται για νέου τύπου ρύπανση, οι επιπτώσεις της οποίας θα εντοπισθούν και θα αξιολογηθούν μακροπρόθεσμα.