Με το νέο του δοκίμιο ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ απαντά στην αντίληψη ότι η αναζήτηση του κέρδους είναι μονόδρομος
Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία
Αξιοπρεπής πολιτικός ή ταραχοποιός; Πιστός στα επαναστατημένα νιάτα του ή οπαδός της νέας τάξης πραγμάτων; Από τις πιο χαρισματικές όσο και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, ο «κόκκινος Ντάνι» του Μάη του ’68, ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ με τις γαλλο-γερμανο-εβραϊκές ρίζες, στα 65 του χρόνια συστήνεται ως ριζοσπάστης-ρεφορμιστής και, κυρίως, ως δημοκράτης Ευρωπαίος.
Και όσοι αναρωτιούνται με τι επιχειρήματα κατάφερε ν’ αποσπάσει στη Γαλλία ένα αναπάντεχο 16% στις τελευταίες ευρωεκλογές υπέρ του συνασπισμού «Ευρώπη-Οικολογία», δεν έχουν παρά να διαβάσουν το… προεκλογικό δοκίμιό του «Τι να κάνουμε;» που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τον «Κέδρο» (μετ. Μ. Γκουρτσογιάννη).
«Τι είδους οικονομική μεγέθυνση θέλουμε; Επιδιώκουμε μια ανάπτυξη που εξασφαλίζει ιδιόκτητη κατοικία, ένα 4Χ4 έξω από την πόρτα και ενεργοβόρες καταναλωτικές συνήθειες που προκαλούν σημαντικές οικολογικές οχλήσεις; Ο συνδυασμός της οικονομικής κρίσης με την οικολογική μάς υποχρεώνει να ξανασκεφτούμε το χαρακτήρα της ανάπτυξής μας», γράφει ο Κον-Μπεντίτ. Η πρώτη «πραγματική» συνάντηση του ίδιου με τους οικολογικούς αγώνες συνέπεσε με την άνοδο του αντιπυρηνικού κινήματος στη Γερμανία στα χρόνια του ’70, όταν ρουφούσε τα γραπτά των Γκορζ, Καστοριάδη και Μορέν, αγωνιζόταν για τη ματαίωση της επέκτασης του αεροδρομίου της Φραγκφούρτης και τασσόταν υπέρ της συμμετοχής ακτιβιστίκων ομάδων στο υπό διαμόρφωση Κόμμα των Πρασίνων.
Εκτοτε, βέβαια, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Οι μυριάδες ακτιβιστικές πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο, οι οικολογικές ΜΚΟ και οι πράσινοι πολιτικοί σχηματισμοί ενεργούν με τρόπο κατακερματισμένο, ισχυρίζεται ο Κον-Μπεντίτ, με την πολιτική οικολογία ν’ αδυνατεί να δράσει σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Εξ ου και η αναγκαιότητα σύγκλισης των παραπάνω σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μια και η Ε.Ε. «παρά τις ατέλειές της, αποτελεί σήμερα το μόνο λειτουργικό παράδειγμα υπερεθνικής δημοκρατίας στον κόσμο».
Στο «Τι να κάνουμε;» ο Κον-Μπεντίτ αναδεικνύει τις συνιστώσες της οικολογικής κρίσης (κλιματική απορύθμιση, εξάντληση φυσικών πόρων, απώλεια βιοποικιλότητας), μιλά μέσα από το παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας για την ανάγκη μετασχηματισμού του μοντέλου παραγωγής, επιμένει στις επενδύσεις για την παιδεία και την έρευνα, υπερασπίζεται τη θέσπιση ενός «ελάχιστου κοινωνικού εισοδήματος» για όλους και αναγνωρίζει ότι είναι αδύνατον να νοιαστεί για την κοινωνία και τον πλανήτη ένας μάνατζερ με μυθώδεις αποδοχές. «Δεν μπορεί η μόνη κινητήρια δύναμη της οικονομικής ζωής να είναι το δέλεαρ του κέρδους», ομολογεί.
Σεβαστό μέρος του βιβλίου του είναι αφιερωμένο στην «πρόκληση της πολυπολιτισμικότητας», φαινόμενο που ο ίδιος γνώρισε από τα μέσα την περίοδο 1989-1994 ως αντιδήμαρχος Φραγκφούρτης, όπου το 35% των κατοίκων είναι μετανάστες. Κι από τη μεριά του, θέτει ως πρότυπο την πολυεθνική κοινωνία που αναγνωρίζει στον καθένα το δικαίωμα ν’ ανήκει σε περισσότερες από μία κουλτούρες και η οποία επιτρέπει να είναι ορατές οι διαφορετικές πολιτιστικές ταυτότητες των μελών της (βλ. ανέγερση τζαμιού), ενθαρρύνοντας την αμοιβαία τους κατανόηση.
Αλληλεγγύη προς την Ελλάδα
Οσο αντίθετος εμφανίζεται ο Κον-Μπεντίτ με την «επικρατούσα νοοτροπία ν’ αντιμετωπίζεται το μεταναστευτικό ως ζήτημα δημόσιας τάξης», άλλο τόσο υπερασπίζεται το δικαίωμα ψήφου των μεταναστών και την αλλαγή του ρόλου του σχολείου, δεδομένου ότι «χωρίς γλωσσική ένταξη, δεν μπορεί να υπάρξει ισότητα». Οπαδός του υπαρξιακού ρητού «είμαστε αυτό που επιλέγουμε να είμαστε», θεωρεί πως η Ευρώπη «πρέπει να πάψει να φοβάται το εθνικό ζήτημα: τα έθνη δεν κινδυνεύουν». Πεπεισμένος ότι το κυριότερο πρόβλημα της Ε.Ε. είναι «η σχετική υπεροχή του διακυβερνητικού χαρακτήρα εις βάρος του κοινοτικού», συμφωνεί πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρασύρθηκε «προς τη νεοφιλελεύθερη απορρύθμιση», ενώ εκείνο που απαιτείται εκ μέρους της είναι περισσότερη αλληλεγγύη για τα κράτη-μέλη που υποφέρουν από την κρίση.
Αυτήν την αλληλεγγύη διεκδίκησε και για χάρη της Ελλάδας ο ίδιος, μόλις μπήκε η χώρα μας στο μάτι του κυκλώνα, κάνοντας ακόμα και τους εγχώριους ιδεολογικούς του εχθρούς να του υποκλιθούν. Ας σημειωθεί ότι ο Κον-Μπεντίτ στοιχηματίζει πως σε λίγο καιρό ο Σαρκοζί θα έχει συνάψει τόσο στέρεες διπλωματικές σχέσεις με την Τουρκία, που θ’ αλλάξει στάση για την ένταξή της στην Ε.Ε. Το ίδιο σίγουρος είναι γιά την αναγκαιότητα πανευρωπαϊκού δημοφηφίσματος που θα επικυρώσει κάποια στιγμή ένα ευρωπαϊκό σύνταγμα. Κι όποια χώρα τότε δεν το αποδεχτεί, ιδού η έξοδος, λέει με τον τρόπο του ο Κον Μπεντίτ…