Υπνοπαιδεία, Παραπαιδεία , Παρα(ς)παιδεία, Υπερπαιδεία και Υποπαιδεία
Η γραμματολογία της έννοιας «παιδεία» είναι πλούσια. Και ετυμολογικά η λέξη είναι πλούσια, ως γεννήτρια σύνθετων εννοιών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η σύνδεση της λέξης με προθέσεις, που παράγουν στην περίπτωση της χώρας μας, αυτό που χαρακτηρίζεται ελληνικό δράμα (το παρελθόν ζει και στο παρόν μας). Για πολλά χρόνια έχουμε, τη σύνθετη λέξη Υπνοπαιδεία, με την έννοια της Παιδείας σε ύπνωση κι όχι της εν ύπνω διδαχής. Στα χρόνια αυτά υπάρχει ζηλευτή σταθερότητα.
Στη Μέση Εκπαίδευση οι μαθητές/ήτριες διδάσκονται άχρηστες και επαχθείς βραχύβιες γνώσεις, (πάντα σε συνεπικουρία της Παραπαιδείας ή Παράς + Παιδείας), που εξαχνούνται με το τέλος των ενιαυσίων εξετάσεων. Στη συνέχεια τα βιβλία εξαχνούνται στους παρακείμενους των σχολείων κάδους σκουπιδιών, με την ταμπέλλα ΟΕΔΒ – Π. Ινστιτούτο. Από οικολογικής πλευράς κερδίζει τουλάχιστον η …ανακύκλωση.
Αίφνης το αρμόδιο Υπουργείο αφυπνίζεται και κτίζει με σπουδή και περίεργα μαροκέν – ars nova υλικά, το νέο καλαμοπόδαρο οχυρό της Υπερπαιδείας, του φανταστικού εκείνου μορφώματος που θα πετυχαινόταν, αν το Μέτσοβο συνδεόταν ακτοπλοϊκώς με το Θιβέτ, αυθημερόν. Αθροίζοντας καθημερινές απαιτήσεις από το μαθητή/τρια, σε καλό γνωστικό επίπεδο, θα διαπιστώσεις την ανυπαρξία ρεαλισμού ή τουλάχιστο ανέφικτο μαξιμαλισμό. Δεν πρόκειται για μια σύνθεση διδακτικής ύλης αντιμετωπίσιμης και αφομοιώσιμης, αλλά για ένα ασήκωτο και ανελαστικό, αδιάφορο άθροισμα γνώσεων. Φιλόδοξα κάθε διδάσκων/ουσα, αν ασχολείται με το σχολείο βέβαια, αντιμετωπίζει το αντικείμενο του/της, ως το μοναδικό σκοπό της επίγειας εκπαιδευτικής ζωής.
Ο μαθητόκοσμος καταγράφεται συχνά ως η κοινωνική ομάδα, που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο όγκο εργασίας, (και κανείς ποτέ δεν έκανε τίποτα γι’ αυτό, με μεγάλη ευθύνη όλων μας), ατέλειωτα ωράρια με φουτουριστικό στόχο: την εκμάθηση – κατάκτηση ενός παράλογου όγκου άχρηστων γνώσεων. Στο βωμό της επαγγελλόμενης επαγγελματικής προοπτικής, μοναδικού ίσως οράματος (των γονέων), ο μαθητόκοσμος στερείται τη νεανική ζωή, την ουσιαστική μόρφωση, τη γύμναση και βάζει τις βάσεις για μελλοντική προβληματική υγεία. Αλλά, χειρότερα, στερείται συνακόλουθα εφόδια για το μέλλον, την καλλιέργεια χαρακτήρα, την πρωτότυπη σκέψη, το χιούμορ, το ψάξιμο, το πάθος της γνώσης. Οι ψυχολόγοι δηλώνουν, ότι είναι αδύνατον να σταματήσεις ένα παιδί, να ρωτάει «γιατί και γιατί». Ένας μόνο μπορεί και το κάνει καλά: η σημερινή παιδεία.
Δεν απορεί κανείς δε, γιατί δε συμβαίνουν αυτά στη Δανιμαρκία. Γιατί εκεί δεν υπάρχει Παραπαιδεία, πώς στα περισσότερα σχολεία της Ευρώπης το διάβασμα τελειώνει στο σχολείο και για το σπίτι δίνεται κάτι για εμβάθυνση, πώς οι βιβλιοθήκες των σχολείων είναι γεμάτες αναγνώστες/στριες, πώς μαθαίνουν στο σχολείο ξένες γλώσσες σε ψηλό επίπεδο, πότε καταφέρνουν να αθλούνται, πώς γεμίζουν τους σχολικούς συλλόγους, πότε αποκτούν δημιουργικά μεράκια (hobbies, sic!, δε βρήκα ελληνική λέξη). Αν μιλήσει κανείς για άθληση στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, θα βελτιώσει και το χιούμορ του. «Γυμναζόμενος/η φοιτητής/τρια» είναι το σύγχρονο συντομότερο ανέκδοτο, κατ’ αναλογίαν του παλιότερου (ξέρουμε ποιο, αλλά δεν …είμαστε πια ρατσιστές, λέμε τώρα).
Είναι σαφέστατο ότι η επαγγελματική προοπτική, δεν ελπίζει στην Παιδεία αλλά στην Παραπαιδεία. Το σχολείο δυσκολεύει το φροντιστήριο, αλλά είναι υποχρεωτικό. Να μια πύρρεια νίκη της επίσημης Παιδείας επί της Παρα(ς)παιδείας. Γλυκιά εκδίκηση. Μα η συνολικά παραγόμενη Υποπαιδεία δεν είναι τιμητική ούτε για το Υπουργείο, ούτε για τους/τις διδάσκοντες/ουσες, ούτε και για την καθολική ανοχή μας…
Νίκος Τακόλας