Η Αθήνα είναι μια πόλη που ασφυκτιά από το νέφος, το αφόρητο μποτιλιάρισμα, την έλλειψη ελεύθερων χώρων. Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς υπολείπονται κατά πολύ των αναγκών των κατοίκων της πρωτεύουσας. Η μεγάλη καθυστέρηση με την οποία ξεκίνησε η κατασκευή των συστημάτων σταθερής τροχιάς, συσσώρευσε τόσα προβλήματα τα οποία πια δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αναβολών.
Ένα παλιό αίτημα των συνειδητοποιημένων πολιτών και επιστημόνων καθώς και του οικολογικού κινήματος σε όλο τον κόσμο και -εδώ και 20 χρόνια και- στην Ελλάδα, είναι η επιλογή του σύγχρονου τραμ ως βασικού μέσου αστικής και περιαστικής μετακίνησης στις μεγάλες πόλεις.
Σήμερα, σχεδόν 42 χρόνια μετά την κατάργηση του παλιού τραμ στην Αθήνα, αναμένεται να τεθεί και πάλι σε πλήρη λειτουργία το νέο τραμ (καλοκαίρι του 2004).
Χαιρετίζουμε την επιλογή αυτή, παρά τα όποια ενδεχομένως μικροπροβλήματα μπορεί να έχει στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της.
Το ΤΡΑΜ είναι ήσυχο και αθόρυβο μέσο (2 έως 3 φορές πιο αθόρυβο από Ι.Χ. και λεωφορεία για ισοδύναμο μεταφορικό έργο) και φιλικό προς τη ζωή των πόλεων και των κατοίκων. Σε πολλές πόλεις το τραμ συνυπάρχει με τους πεζούς σε πεζόδρομους, σε στενούς και φαρδείς δρόμους, δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και ιστορικά κτίρια, δίπλα σε κανάλια, σε παραλιακούς δρόμους, ανακατεύεται με την υπόλοιπη κίνηση αλλού ή τρέχει σε αποκλειστικό διάδρομο κίνησης, εντός ή εκτός οδού, κατά βάση επιφανειακά ή εν μέρει και υπόγεια αν χρειαστεί.
Αυτή η ευελιξία του και η δυνατότητά του να κυκλοφορεί σε τόσο διαφορετικά περιβάλλοντα το καθιστά εξαιρετικά πολύτιμο μέσο μεταφοράς, ενώ σε καμία περίπτωση δεν διχοτομεί, αντίθετα ενώνει την πόλη. Το τραμ είναι αναμφισβήτητα οικολογικό μέσο μεταφοράς, καθώς δεν ρυπαίνει άμεσα, καταναλώνει τη λιγότερη ενέργεια ανά χιλιομετρικό επιβάτη και απαιτεί το λιγότερο χώρο ανά επιβάτη σε σχέση με όλα τα άλλα επιφανειακά μέσα μεταφοράς, ενώ κινείται με απόλυτη ασφάλεια στον προσδιορισμένο από τις τροχιές, διακριτό και προβλέψιμο διάδρομό του.
Είναι, επίσης, ένα πολύ αξιόπιστο και αρκετά ταχύ μέσο αστικής μεταφοράς, αφού κινείται, κατά βάση, σε αποκλειστικό διάδρομο (επιτυγχάνοντας καλύτερη διασφάλιση αυτού, σε σχέση με τα λεωφορεία), με προτεραιότητα στις διασταυρώσεις, αποφεύγοντας έτσι τα μποτιλιαρίσματα. Έχει τριπλάσια έως τετραπλάσια χωρητικότητα σε σχέση με τα λεωφορεία και τα τρόλευ, και κατά συνέπεια μπορεί να εξυπηρετήσει φόρτους υψηλότερους από εκείνους που εξυπηρετούν αυτά σήμερα, χωρίς συνθήκες κορεσμού και σαρδελοποίησης. Το σύγχρονο τραμ είναιένα πολύ άνετο, ευχερώς προσβάσιμο και πολιτισμένο μέσο μεταφοράς που κινείται ομαλά και αθόρυβα χωρίς κραδασμούς, χάρις στις σύγχρονες τεχνικές αντιθορυβικής και αντικραδασμικής έδρασης της επιδομής του, αλλά και χωρίς τινάγματα, τριγμούς και ολισθήσεις, χάρις στους σύγχρονους εξοπλισμούς ηλεκτρονικού ελέγχου της κίνησής του.
Τόσο τα οχήματα όσο και οι στάσεις χαρακτηρίζονται από υψηλή αισθητική, ενώ η εγκατάστασή του συνδυάζεται πάντα (και στην περίπτωση της Αθήνας) με έργα εξωραϊσμού και ανάπλασης της ζώνης διέλευσής του, που σε συνδυασμό με την βελτιωμένη προσπελασιμότητα που προσφέρει, συντελούν στην αύξηση της αξίας γης και της εμπορικότητας των περιοχών που διασχίζει. Το σύγχρονο τραμ είναι αρκετά φθηνότερο από τα λεωφορεία και τα τρόλεϋ από άποψη λειτουργικού κόστους και με κόστος υλοποίησης ίσο με το 1/6 έως 1/8 του αντίστοιχου κόστους υλοποίησης δικτύου μετρό ιδίου μήκους. (για 23 χλμ. τραμ θα απαιτηθούν 110 δισ. δρχ. ενώ για 18 χλμ. μετρό δαπανήθηκαν περισσότερα από 700 δισ.). Η κατασκευή του, επίσης, γίνεται πολύ γρηγορότερα από ότι του μετρό και άρα η σχετική αναστάτωση κρατά πολύ λίγο (για τα 18 χλμ. του μετρό απαιτήθηκαν περισσότερα από 8 χρόνια, ενώ για τα 23 χλμ του τραμ θα χρειαστούν μόλις δύο χρόνια και λίγοι μήνες). Τέλος, κοσμεί τις πόλεις που το χρησιμοποιούν (σε πολλές πόλεις του κόσμου διατηρούνται σε κυκλοφορία όλοι οι τύποι των παλαιών συρμών μαζί με τους σύγχρονους, ενώ υπάρχουν δεκάδες μουσεία τραμ σε ολόκληρο τον κόσμο) και συμβάλει εν γένει στην ανάδειξη του ανθρώπινου προσώπου των πόλεων. Για τον λόγο αυτό, όπως και το τραίνο, αγαπήθηκε και τραγουδήθηκε όσο κανένα άλλο μέσο μεταφοράς.
Σε περισσότερες από 400 πόλεις σε ολόκληρο τον κόσμο λειτουργούν γραμμές τραμ. (εκ των οποίων στις 72 κατασκευάστηκαν πρόσφατα εξυπαρχής). Είναι το συγκοινωνιακό μέσο που αναπτύσσεται με τον πλέον δυναμικό τρόπο. Αυτήν την στιγμή κατασκευάζονται γραμμές τραμ σε 27 ακόμη πόλεις, ενώ έχει αποφασιστεί η κατασκευή τους σε άλλες 72 πόλεις, σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η μόνη χώρα -εκτός από την Ελλάδα- που δεν έχει τραμ (πέραν των άλλων και λόγω μεγεθών ενδεχομένως) είναι η Αλβανία.
Αιτιάσεις που έχουν ακουστεί για τα υποτιθέμενα προβλήματα που θα δημιουργηθούν από την λειτουργία του (κίνδυνος στα παρακείμενα των γραμμών του τραμ κτίρια(!!!), θόρυβος, ατυχήματα (τα ατυχήματα στο τραμ είναι ως προς το λεωφορείο ένα προς τρία, ενώ ως προς το Ι.Χ. η σύγκριση είναι συντριπτική), διχοτόμηση περιοχών, κίνδυνοι στο περιβάλλον(!!!) και άλλα αφελή έως υποβολιμαία), είναι έξω από κάθε πραγματικότητα, επιστημονική αλλά και από αυτό που η διεθνής εμπειρία τόσο καταλυτικά έρχεται να μαρτυρήσει. Είναι κραυγές άγνοιας ή σκοπιμότητας. Το μόνο που θα κινδυνεύσει είναι η κυριαρχία του ΙΧ. Αλλά γι’ αυτό θα χρειαστούν πολλές ακόμη δεκάδες χιλιόμετρα τραμ και άλλων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (μετρό, προαστιακός σιδηρόδρομος, κλπ). Αυτό ζητούμε με την ανοιχτή επιστολή μας.
Ανάπτυξη του τραμ και σε άλλες περιοχές που το έχουν ανάγκη, ένταξή του σε ένα ευρύτερο σχέδιο ανάπτυξης και συντονισμού με τα άλλα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Περιορισμός της χρήσης του ΙΧ μέσα στην πόλη, με την ταυτόχρονη ανάπτυξη εναλλακτικών μεταφορικών μέσων και πρακτικών.
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι, όπου αυτό είναι δυνατό, θα πρέπει να αποφευχθεί το κόψιμο δέντρων και η μείωση του πλάτους των πεζοδρομίων και να προτιμηθεί η κατάργηση μιας λωρίδας Ι.Χ. Σε αυτά τα αιτήματα θα είμαστε αλληλέγγυοι με όσους τα προβάλλουν και τα διεκδικούν. Είμαστε όμως απέναντι σε αυτούς που προβάλλουν προσχηματικά αιτιάσεις για να εμποδίσουν την κατασκευή του τραμ.
Το σύγχρονο τραμ στην Αθήνα και τον Πειραιά πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, να επανέλθει ως προτεραιότητα για τη Θεσσαλονίκη και να εξεταστεί η σκοπιμότητα και δυνατότητα εγκατάστασής του και σε μερικές ακόμη μεγάλες πόλεις της χώρας (Πάτρα, Λάρισα, Βόλος, Ηράκλειο, Καλαμάτα).
Με την ραγδαία αύξηση των ΙΧ, κάθε αναβολή θα είναι μοιραία και ίσως πολύ δύσκολα αντιστρεπτή.