Άρθρο της Μαρίνας Κόντη – Κώστα Πουλάκη που δημοσιεύτηκε στην Αυγή
Τρεις μήνες μετά τις βουλευτικές εκλογές θα προσπαθήσουμε να σχολιάσουμε τα πρώτα στοιχεία από την μελέτη όλων των δημοσκοπήσεων που διενεργήθηκαν σ΄ αυτό το χρονικό διάστημα. Αν λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι η εκλογική εντολή είναι νωπή -μόλις συμπληρώθηκαν οι πρώτες εκατό μέρες της νέας Κυβέρνησης-, το να επιχειρεί κανείς πολιτική ανάλυση των τάσεων, των πιθανών μεταβολών του εκλογικού σώματος και των ευρύτερων αναζητήσεων της ελληνικής κοινωνίας είναι πολιτικά και επιστημονικά αδόκιμο. Γι’ αυτό θα είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στη διατύπωση των όποιων συμπερασμάτων. Όμως στον παρόντα χρόνο που το ενδιαφέρον όλων έχει επικεντρωθεί στην οικονομική κρίση η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, η προσεκτική μελέτη των ποιοτικών ευρημάτων των δημοσκοπήσεων παρουσιάζει περισσότερο πολιτικό ενδιαφέρον και λιγότερο δημοσκοπικό.
Η κυβερνητική αλλαγή που πραγματοποιήθηκε ύστερα από την εκλογική επικράτηση του ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου, καθώς επίσης και η αλλαγή στην ηγεσία της Ν.Δ. μετά την εκλογική της συντριβή, είναι δύο σημαντικά πολιτικά γεγονότα που χαρακτηρίζουν το τρίμηνο που παρήλθε. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο αυτές οι δύο πολιτικές αλλαγές, σε συνδυασμό με την παρατεταμένη οικονομική κρίση, συνέβαλαν ή όχι στην αλλαγή του πολιτικού κλίματος. Την απάντηση στο ερώτημα αυτό θα προσπαθήσουμε να τη δώσουμε μέσα από την ανάλυση των στοιχείων που έχουμε στην διάθεσή μας.
Τα μέτρα για την έξοδο από την κρίση θα καθορίσουν τη φορά των πολιτικών εξελίξεων
Από τα στοιχεία όλων των δημοσκοπήσεων, και κυρίως των εξαμηνιαίων τάσεων της MRB, του τετραμηνιαίου forum της METRON ANALYSIS και των μηνιαίων πολιτικών βαρόμετρων της PUBLIC ISSUE, παρατηρούμε ότι για τους πολίτες τα σημαντικότερα προβλήματα της χώρας παραμένουν σταθερά τα ίδια με τις προηγούμενες μετρήσεις και είναι:
* Τα οικονομικά προβλήματα με ποσοστό 40,6%.
* Ο φόβος για την ανεργία με 19,8%.
* Η ανησυχία για την ακρίβεια με 7,7%.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι όλα τα προηγούμενα προβλήματα παρουσιάζουν ανοδική τάση. Οι δείκτες για τα θέματα της οικονομίας είχαν πάντα ιδιαίτερη πολιτική αξία, όμως αυτή την χρονική περίοδο έχουν ακόμη μεγαλύτερη διότι για πρώτη φορά η δημόσια συζήτηση για την δυσχερή οικονομική θέση της Ελλάδας αναλύθηκε και συζητήθηκε με ιδιαίτερη ένταση.
Θα επιχειρήσουμε να ερμηνεύσουμε ορθά μια σειρά από αντιφατικά ευρήματα που καταγράφουν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, τα οποία στην συνέχεια θα συγκρίνουμε με αντίστοιχα στοιχεία που καταγράφονταν πριν τις βουλευτικές εκλογές.
Ο βαθμός αισιοδοξίας για την πορεία της χώρας παρουσιάζει μια μικρή βελτίωση από το 13,9% στο 18,2%. Το ποσοστό των πολιτών που πιστεύει ότι η χώρα βαδίζει σε σωστή κατεύθυνση περίπου διπλασιάζεται και φτάνει στο 28,8% από το 14,7%. Την ίδια όμως στιγμή οι πολίτες στην πλειοψηφία τους σε ποσοστό 53,8% θεωρούν ότι η οικονομική κρίση θα διαρκέσει πάνω από δύο χρόνια.
Οι πολίτες δηλώνουν επιφυλακτικοί στις εξαγγελίες που θα οδηγήσουν σε κρίση. Η δυσπιστία αυτή συνίσταται στο γεγονός ότι θεωρούν ως βασικές αιτίες αυτής της κρίσης τη διαφθορά και το σπάταλο κράτος σε ποσοστό 64,4%. Η βελτίωση του βαθμού αισιοδοξίας και του γενικότερου κλίματος συνυπάρχει με την επιφυλακτικότητα απέναντι στις πολιτικές προτάσεις που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, αφού τις επικροτεί μόνο το 34,3% του εκλογικού σώματος.
Η συνεκτίμηση των παραπάνω στοιχείων μας οδηγεί στη διαπίστωση ότι η βελτίωση του πολιτικού κλίματος, η οποία ήταν αναμενόμενη ως ένα βαθμό εξαιτίας της μεγάλης εκλογικής νίκης του ΠΑΣΟΚ, συμβαδίζει με τις μειωμένες προσδοκίες εξαιτίας της πολύχρονης αναποτελεσματικότητας του πολιτικού συστήματος. Το πότε και κυρίως με ποιες πολιτικές θα ξεπεραστεί η οικονομική κρίση είναι δύο παράμετροι που θα καθορίσουν τις πολιτικές εξελίξεις στο επόμενο διάστημα.
Το 2010 καθοριστική χρονιά για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ
Το πρόγραμμα σταθερότητας που θα καταθέσει η κυβέρνηση στην Ε.Ε., η ύφεση της οικονομίας, η ανεργία, τα νέα φορολογικά μέτρα, το πάγωμα των μισθών, γενικά η πορεία της οικονομίας, θα επηρεάσουν καθοριστικά την ανοχή των πολιτών στην εξαγγελθείσα κυβερνητική πολιτική.
Από την άλλη μεριά, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ σχεδιάζει μέσα στο 2010, παράλληλα με τα αιματηρά οικονομικά μέτρα, τη θεσμοθέτηση μεταρρυθμίσεων, όπως η αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση, ο Καποδίστριας 2 και η ριζική αλλαγή του εκλογικού νόμου. Οι μεταρρυθμίσεις που τελικά θα επιχειρήσει να υλοποιήσει η κυβέρνηση θα παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην διαμόρφωση των τάσεων του εκλογικού σώματος. Η περίοδος χάριτος και ανοχής δε θα είναι παρατεταμένη. Οι πολίτες είναι εξαντλημένοι και απογοητευμένοι. Από την τελευταία δημοσκόπηση της Κάπα Research προκύπτει ότι για το 56,1% των πολιτών η περίοδος χάριτος για την κυβέρνηση τελειώνει στο τέλος του τρέχοντος έτους. Ο χρόνος τρέχει σε βάρος της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι βασικός πολιτικός σύμμαχος της κυβέρνησης αυτή τη στιγμή είναι η Ν.Δ. Με την κυβερνητική της αποτυχία και την εκλογική της συντριβή, προσφέρει πολιτικό χρόνο, μέχρι να μπορέσει να παίξει το ρόλο ενός αξιόπιστου πολιτικού αντίβαρου στο πλαίσιο του δικομματισμού. Μπορεί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να έχει μικρή περίοδο χάριτος, όμως στην παρούσα συγκυρία, η εμφανής υπεροχή του πρωθυπουργού σε θετικές γνώμες με ποσοστό 68,7%, και η ανάγκη στην ελπίδα, συντείνουν ώστε το 36,8% των πολιτών να θεωρούν ότι η κυβέρνηση ίσως μπορέσει να εξομαλύνει τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα.
Τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων επιβεβαιώνουν αυτή την τάση αφού το 39,6% των πολιτών είναι ευχαριστημένο από το έργο της κυβέρνησης και το 36,5% θεωρεί την κυβέρνηση καταλληλότερη στην διαχείριση της οικονομίας. Προς το παρόν το ΠΑΣΟΚ ικανοποιεί το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων του, σε αντίθεση με τη Ν.Δ. που μόνο το 19,2% είναι ευχαριστημένο από τον τρόπο που αντιπολιτεύεται, ενώ μόνο το 17,8% την εμπιστεύεται για τα θέματα της οικονομίας.
Οι πολιτικοί συσχετισμοί
Η πρώτη γενική παρατήρηση είναι ότι το εκλογικό αποτέλεσμα που καταγράφηκε στις εκλογές του Οκτωβρίου δεν έχει ανατραπεί. Μέχρι την εκλογή του Α. Σαμαρά στην ηγεσία της Ν.Δ., η διαφορά ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και την Ν.Δ. διευρυνόταν συνεχώς. Στα τέλη του Νοέμβρη έφτασε 13,8% από 10,5% που ήταν στις βουλευτικές εκλογές. Η αποσυσπείρωση της Ν.Δ. είχε ως αιτία την μετακίνηση των ψηφοφόρων της στην αδιευκρίνιστη ψήφο σε ποσοστό 16,7%. Το Δεκέμβριο και μετά την εκλογή του Α. Σαμαρά, η διαφορά επανήλθε περίπου στα επίπεδα του εκλογικού αποτελέσματος, κυρίως από την επάνοδο των ψηφοφόρων της από την αδιευκρίνιστη ψήφο και δευτερευόντως από μετακινήσεις ψηφοφόρων του ΛΑΟΣ προς την Ν.Δ.
Είναι επίσης εμφανές από την μελέτη των στοιχείων ότι η εκλογή του Α. Σαμαρά στην ηγεσία της Ν.Δ. συνέβαλε στην αποσυσπείρωση του ΛΑΟΣ. Η πίεση που δέχτηκε ο ΛΑΟΣ μετά την εκλογή του Α. Σαμαρά στην ηγεσία της Ν.Δ. αποτυπώνεται στην πτωτική τάση που σημείωσε. Η μάχη που διεξάγεται ανάμεσα στην Ν.Δ. και το ΛΑΟΣ για τη διεκδίκηση του πιο συντηρητικού τμήματος της κοινωνίας θα συνεχιστεί (1η γραφική παράσταση).
Το ΚΚΕ ενώ στην αρχή έδειχνε τάσεις καθόδου, στην συνέχεια επέστρεψε σε ποσοστά που πλησιάζουν το εκλογικό του αποτέλεσμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ όπως βλέπουμε στην 2η γραφική παράσταση έμειναν σχεδόν ανεπηρέαστοι από τις πολιτικές εξελίξεις αυτού του χρονικού διαστήματος και έτσι τα ποσοστά τους ως προς την πρόθεση ψήφου κινούνται στα εκλογικά τους ποσοστά.
Έτος αποφάσεων για τον ΣΥΝ και τον ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΝ και η πολιτική συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ υποδέχονται το 2010 με ανοιχτά θέματα. Τα προβλήματα που προέκυψαν λίγο πριν τις ευρωεκλογές του περασμένου Ιουνίου, και εντάθηκαν κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, μπορεί προσωρινά να καλύφθηκαν από το εκλογικό αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών, όμως παραμένουν άλυτα και αργά ή γρήγορα πρέπει να αντιμετωπισθούν.
Αν τις δημοσκοπήσεις αυτού του χρονικού διαστήματος τις εξετάσουμε επιφανειακά και σταθούμε μόνο στην πρόθεση ψήφου και στην πολιτική εκλογική εκτίμηση, όπως παρουσιάζονται στην 2η γραφική παράσταση και στον 1ο πίνακα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί χωρίς απώλειες ό,τι αποκόμισε στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου. Η μελέτη όμως και άλλων ποιοτικών μετρήσιμων δεικτών, όπως η διαχείριση πολιτικών θεμάτων και η πολιτική εικόνα που εκπέμπει ο ΣΥΡΙΖΑ στους πολίτες, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό της πρόθεσης ψήφου είναι περισσότερο εύθραυστο σε σχέση με ό,τι καταγράφονταν την προηγούμενη χρονική περίοδο. Συγκεκριμένα:
* Στα θέματα της οικονομίας, της αντιμετώπισης της διαφθοράς, της ανεργίας και του ασφαλιστικού, οι πολιτικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ είναι θετικά αποδεκτές από το 2,6% του εκλογικού σώματος σε σχέση με το 4,2% του προηγούμενου εξαμήνου.
* Στα κοινωνικά θέματα, στα θέματα της παιδείας, της υγείας και της μετανάστευσης, τα ποσοστά για τις απόψεις του ΣΥΡΙΖΑ μειώνονται στο 2,7% από το 4,1%.
* Στο θέμα της πολιτικής εικόνας, έτσι όπως αυτή προσλαμβάνεται από τους πολίτες και η οποία διαμορφώνεται σε σχέση με τις ιδέες που εκφράζει, την προοπτική που χαράζει για το μέλλον και τον βαθμό εμπιστοσύνης που εκπέμπει στους πολίτες, το ποσοστό από το 10,2% το προηγούμενο εξάμηνο σήμερα βρίσκεται στο 6,9%.
* Σε σχέση με την πολιτική εικόνα των ηγετικών του στελεχών και την πολιτική ενότητα που παρουσιάζει, τα θετικά ποσοστά βρίσκονται στο 5,6% από το 8,0%.
Οι πολίτες και οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ είναι προβληματισμένοι και ανήσυχοι για την πολιτική εικόνα του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ το τελευταίο εξάμηνο.
Η κοινωνία προσδοκά
Η επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στη διακυβέρνηση της χώρας, το νέο μετεκλογικό πολιτικό τοπίο, ο ρόλος της σύγχρονης και ριζοσπαστικής αριστεράς, η οργανωτική ανάπτυξη του ΣΥΝ και ο χαρακτήρας της πολιτικής συμμαχίας του ΣΥΡΙΖΑ, είναι θέματα σοβαρά και χρειάζεται άμεσα να τα προσεγγίσουμε με οργανωμένη και δημοκρατική συζήτηση.
Ο ρόλος της σύγχρονης, ανανεωτικής, ριζοσπαστικής αριστεράς σ’ αυτή την περίσταση είναι κρίσιμος και χρήσιμος. Πρέπει να πείσουμε και να εμπνεύσουμε τους πολίτες που απομακρύνονται συνεχώς από τις πολιτικές και εκλογικές διαδικασίες. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεταβατική περίοδο που κυοφορούνται αναζητήσεις, ανακατατάξεις και αναζητούνται νέες συνθέσεις. Σ’ αυτή τη συγκυρία η αριστερά πρέπει με θάρρος να βάλει τη δική της σφραγίδα, γιατί οι πολίτες πάνω από όλα ελπίζουν και προσδοκούν ότι μπορεί να υπάρξει έξοδος με όραμα, σε όφελος της κοινωνίας.
Οι καιροί ου μενετοί. Ας σπεύσουμε.