Οι υπαίθριες αγορές των βιοκαλλιεργητών δεν έχουν την τύχη των βιολογικών καταστημάτων. Αντιθέτως, φαίνεται πως οι καταναλωτές στρέφονται σε αυτές λόγω των χαμηλότερων τιμών και της άμεσης επαφής με τους παραγωγούς. Χαρακτηριστικό και ελπιδοφόρο παράδειγμα αποτελεί η βιολογική λαϊκή της Καλαμαριάς στη Θεσσαλονίκη.Σάββατο, 10 το πρωί. Στη βιολογική αγορά της Καλαμαριάς στη Θεσσαλονίκη επικρατεί ησυχία. Ο κόσμος δεν είναι πολύς, ντελάληδες δεν ακούγονται όπως συνήθως και τα παζάρια λείπουν. Συμπέρασμα της πρώτης ματιάς. Η οικονομική κρίση τρύπωσε κι εδώ. Η δεύτερη όμως «ανάγνωση» δημιουργεί μια ευχάριστη ανατροπή. «Ξεπουλήσαμε και φεύγουμε», με χαιρετάει μέσα από το φορτηγάκι του ο Ηλίας Νικολαΐδης από το Κιλκίς, ο οποίος εμπορεύεται βιολογικό αλεύρι και αρτοσκευάσματα. «Οι περισσότεροι πελάτες μου έρχονται από νωρίς, ακόμη και πριν ανοίξουμε, για να προλάβουν να ψωνίσουν».
Η οικονομική κρίση δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει την πελατεία στην υπαίθρια αγορά. «Στην Αθήνα σίγουρα υπάρχει μεγαλύτερη κίνηση, εδώ όμως υπάρχει σταθερή πελατεία», λέει η κτηνοτρόφος βιολογικής καλλιέργειας Μαρία Παπαμαρίνου από την Προσοτσάνη Δράμας. Και κάποιες προσωρινές αναταράξεις που υπήρξαν στην πελατεία τους τελευταίους δεκαπέντε μήνες, οφειλόμενες στο γενικότερο κλίμα της οικονομικής κρίσης αλλά και στο φόβο της επαρκούς συλλογής αποδείξεων, φαίνονται τον τελευταίο μήνα να έχουν διορθωθεί, σύμφωνα με έναν από τους παλαιότερους βιοκαλλιεργητές με πάγκο στην αγορά, τον Πάγκαλο Καζάκη, από τη Νέα Γωνιά Χαλκιδικής.
«Εμένα όλα, και όχι μόνο εδώ, μου φαίνονται πιο ακριβά», λέει ο νεαρός Πολυχρόνης, αναπληρωτής δάσκαλος θεάτρου. Δεν είναι τακτικός πελάτης της βιολογικής αγοράς, συνήθως αγοράζει επιλεγμένα προϊόντα. Το μεγαλύτερο μερίδιο της πελατείας ανήκει στις οικογένειες. «Μπορεί να είναι δύσκολο με δύο «700άρια» σε ένα νοικοκυριό με ενοίκιο, αυτοκίνητο και δύο παιδιά να τρώνε όπως πρέπει. Μετράνε και το μισό ευρώ», συναινεί ο βιοκαλλιεργητής οπωροκηπευτικών Νάσος Ράπτης από την Ευκαρπία Σερρών, ο οποίος έχει τέσσερις κόρες. «Ομως, για τα παιδιά θέλουν όλοι το καλύτερο. Ηρθε σήμερα κάποιος και πήρε 200 γρ. μπάμιες για το μωράκι του».
Μια άλλη σημαντική παράμετρο στην αγορά βιολογικών που θέτει ο 
Νάσος Ράπτης είναι το θέμα παιδείας. «Πελάτες μου είναι καθηγητές, δάσκαλοι, γιατροί. Κάποιος που θα ενημερωθεί και θα μάθει δύσκολα γυρνάει στα συμβατικά», λέει, ενώ σε αυτό συμφωνεί και η πελάτισσά του Στεφανία Πανταζή, που έρχεται τακτικά τα δύο τελευταία χρόνια στην Καλαμαριά μαζί με τα δύο παιδιά της για τα σαββατιάτικα ψώνια. «Πέρα από τις τιμές, που είναι λογικές για το προϊόν που ελπίζω να μου πουλάνε, το βασικότερο για μένα είναι ο κοινωνικός χαρακτήρας της αγοράς. Υποστηρίζω έναν άνθρωπο που σέβεται τις απόψεις μου για το περιβάλλον. Αυτός είναι το περιβάλλον».
Η αλήθεια είναι ότι είσαι ήσυχος σχετικά με το τι καταναλώνεις. «Εδώ είμαστε παραγωγοί, δεν είμαστε έμποροι. Οι έλεγχοι του προεδρείου με τυχαίες δειγματοληψίες στον πάγκο και στο χωράφι είναι αυστηροί. Μεγαλύτερη σιγουριά δεν νιώθει μόνο ο κόσμος, αλλά και εμείς για τους εαυτούς μας και τους συναδέλφους μας», λέει ο Νάσος Ράπτης.
Οι κανονισμοί της Ενωσης Αγροτών Βιοκαλλιεργητών Βορείου Ελλάδος, από τους οποίους διέπονται οι πωλήσεις, φαίνονται αυστηροί και ο διαχωρισμός τους από τις «συμβατικές» υπαίθριες αγορές ένα δίκαιο αίτημα. «Εμείς θέλουμε να είμαστε χωροταξικά σε άλλο χώρο και να λειτουργούμε με διαφορετικό ωράριο. Εχουμε άλλη φιλοσοφία. Εμείς διατηρούμε σταθερές τιμές, είτε έχουμε είτε δεν έχουμε έλλειψη. Αυτή είναι η πολιτική μας ως βιοκαλλιεργητών. Κανένας δεν μπαίνει στην αγορά εάν δεν είναι μέλος του σωματείου και δεν έχει τις καλλιέργειές του στην περιοχή. Για να μην αναφέρουμε ότι η συντριπτική πλειονότητα στις συμβατικές λαϊκές είναι έμποροι και κάνουν εισαγωγές από τρίτες χώρες, χωρίς να υπόκεινται σε κανέναν έλεγχο», λέει η πρόεδρος της Ενωσης, Δώρα Ευαγγελινού. Σε αυτό, άλλωστε, συναινούν και οι καταναλωτές. «Ετσι, να είμαστε απομονωμένοι, να μην μπούμε μέσα στα κοπάδια», χαμογελάει ο Ηρακλής Λεμονίδης, ο οποίος διατηρούσε κατάστημα με βιολογικά που έκλεισε.
Ενα επιπλέον πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι καλλιεργητές αφορά στις ταμειακές μηχανές, ένα μέτρο που υποστηρίζουν ότι είναι καθαρά φοροεισπρακτικό. «Ολοι είμαστε αγρότες ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ και φορολογούμαστε ως αγρότες. Τώρα μας ζητάνε να φορολογηθούμε από το χωράφι και μετά, ως έμποροι. Εμποροι όμως τι σημαίνει; Αγοράζω και πουλάω. Εμείς δεν έχουμε δικαίωμα να αγοράζουμε. Το 11% θα βαρύνει λοιπόν τον πελάτη», διαμαρτύρεται η Δώρα Ευαγγελινού.
Πάντως, τα μηνύματα από τις λαϊκές βιολογικές αγορές στη Θεσσαλονίκη είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα, σύμφωνα με τον Αποστόλη Αθανασίου, σταθερό πελάτη των υπαίθριων αγορών. «Εγώ βλέπω άνοδο σε σχέση με πέρυσι. Δεν υπήρχαν ούτε τέτοια ποικιλία ούτε τόσοι πάγκοι». Το θέμα όμως είναι ότι, παρά το άνοιγμα στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης και στην περιφέρεια, δεν γίνονται καινούργιες αγορές, όπως υποστηρίζει ο βιοκαλλιεργητής Φώτης Χατζηγιαννίδης. Το ποιο θα είναι το μέλλον της ανάπτυξής τους είναι κάτι που απασχολεί τους πάντες. Στη Θεσσαλονίκη τέσσερις είναι όλες κι όλες οι βιολογικές αγορές και το πάγιο αίτημα ετών για τη δημιουργία μιας βιολογικής υπαίθριας αγοράς στο κέντρο της Θεσσαλονίκης έχει πέσει στο κενό. Η Δώρα Ευαγγελινού πιστεύει ότι η περαιτέρω ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από τη μεγαλύτερη ενημέρωση του κόσμου και την εκπαίδευση των νεότερων.
Οι περαστικοί σταματούν στους πάγκους, για να ανταλλάξουν μια κουβέντα με τον πωλητή. Κλίμα φιλικό και ρυθμοί «χαλαροί». «Χαλάλι και το κάτι παραπάνω που θα δώσω, γιατί με αυτούς τους ανθρώπους έχω δημιουργήσει σχέση», λέει η Στεφανία Πανταζή. «Πήρα ένα μπουκάλι κρασί. Ακριβό είναι, του λέω, αλλά θα το πάρω γιατί μου αρέσει. Μου έβαλε μέσα και δέκα μήλα. Σε αυτό το πεδίο η οικονομική κρίση ελπίζω ότι θα βάλει τους ανθρώπους σε ένα πλαίσιο συσπείρωσης».
Info: Τις ημέρες, τις ώρες και τις διευθύνσεις όλων των βιολογικών λαϊκών αγορών της χώρας θα τις βρείτε εδώ.
Της ΝΑΤΑΣΣΑΣ ΜΠΛΑΤΣΙΟΥ για την καθημερινη
Φωτογραφίες: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ